Logoa

San Martinetan txarri okelea (I)

Bizkaie! 2003-11-01 00:00   Jan edanak
Ze mantenugai hartzen dogu txarri okelea jaten dogunean? Beste okela guztiek legez, txarri okeleak ura, proteinak, koipeak, mineralak, bitaminak eta karbohidrato apur batzuk daukaz. Eta jakina, berauen kopurua asko aldatu leiteke txarriaren arraza, adina, sexua, jatekoa, bizi izandako ingurunea, okelea lortzen dogun gorputzeko atala eta okela horrek jasan dauzen transformazinoen arabera. Proteinak Txarri okeleak balio biologiko handiko proteinak daukaz % 18-20ko proportzinoan; beraz, beste okela batzuen –berbarako behi okelearen-parekoa da proteinetan. Karbohidratoak Beste animalia batzuen okelearen antzean, txarri okeleak ez dauka ...

Módenako ozpinak

Bizkaie! 2003-11-01 00:00   Jan edanak
Kontuak kontu, ozpin hau benetan oso karua dala pentsauko dozue baina kontuan hartu behar da prozesu luzearen ondorioz lortzen dala eta tangada gitxi batzuekaz entsalada ederra preparauko dogula. Halan da be, aurrekontu urriagaz ibili ezkero, 'acetoa' karu erexten deutsenentzat, badagoz egon ozpin merkeagoak be; “Modenako Ozpin Baltsamikoa” izenagaz ezagunak dira. Ozpin klase hau botila handiagoetan saltzen da eta askozaz merkeagoak dira. Ozpin baltsamiko hau era industrialean egiten da muztio egosiari esentziak eta bestelako produktu batzuk gehituta. Mikel Garaizabal, Enologoa eta ...

Oilagorra (Scolopax Rusticola)

Bizkaie! 2003-11-01 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Errezeta hau preparetako, alde batetik, oilagorra landuko dogu eta, bestetik, sagar purea romero usainagaz. Hasi gaitezan pureagaz. Purea lantzeko kazulatxu batean jarriko dogu reineta sagarra, jakina zurituta eta zati txikietan ebagita. Sagarragaz batera, azukrea eta romero gardama puntatxua be bai. Su motelean jarriko dogu. Prozesu honen iraupenaren gorabeheran esan, eginda egongo dala sagarrak urre-kolorea hartzen dauenean. Urre-kolore hori azukreak emoten deutso sagarrari, karamelizau egiten dalako eta ondorioz kolorea hartu. Hogeita bost bat minutu beharko doguz, beti be, suaren ...

Hegaluze-paparra, tomate gozo eta entsaladeagaz

Bizkaie! 2003-10-15 00:00   Jan edanak
Zelan Egin: Hegaluze-paparra egosteko, lapiko bat jarriko dogu urez beteta eta uretan ipiniko doguz kipulea, porrua eta oliba orioa. Irakiten jarri eta prest dagoanean, bertan sartuko dugu hegaluzea; hiru bat minututan irakiten euki ondoren, bertan hotzitzen itxi behar da. Ondoren, paparrari laminak atarako deutsaguz eta gerorako erreserbau. Tomate gozoa egiteko, tomatea zuritu, hazia kendu eta zentimetro erdiko dadotxuetan ebagiko dogu. Bien bitartean, kazola txiki batean azukrea jarriko dugu ur apur bategaz karamelua egiten. Prest dagoanean, karameluaren gainera tomate dadoak botako ...

'Botellon' Legea eta ardaoa

Bizkaie! 2003-10-15 00:00   Jan edanak
Ardaoa ez dan edariendako oso zorrotzak dira debekuak: publizidadea egitea ezinezkoa izango da eta, promozinoak egiterakoan, graduazino txikiko edariak izan erren, argi eta garbi jarri beharko dabe alkoholdun edariak kaltegarriak dirala osasunerako (tabako paketeetan ipinten daben moduan). Horrezaz ganera, telebistako umeentzako saioetan ezin izango da edari alkoholdunen iragarkirik bota eta, honegaz lotuta, ikastetxeetan eta inguruetan guztiz galazota egongo da alkoholdun edarien propagandea. Akaso, lege honen zentzubako bitxikeria izan daiteke alkoholdun edarien ganeko iragarkietan ezin izango dala agertu 25 urte baino ...

Zuntza: prebentzinoaren lagun ona

Bizkaie! 2003-10-15 00:00   Jan edanak
Zenbat zuntz jan beharko geunke egunean? Gomendio orokorra 20 gramu zuntz jatea da eta hori lortzeko modurik egokiena egunean zehar zitu integral batzuk (zereal zuriakaz tartekatuta), lekaleak astean bizpahiru biderrez, barazkiak egunero (lehenengo plater edota guarnizino moduan) eta egunero 500-600 gramu frutea jatea da. Bestalde, gogoratu egunean zehar 5-8 basokada ur edatea be oso garrantzitsua dala. Laburbilduz, zuntza derrigor behar dogu baina neurriz. Larraitz Artetxe, Dietetika eta nutrizinoan diplomatua, ELAN VITAL Mediku Zentrukoa.

Dekantazinoaren garrantzia

Bizkaie! 2003-10-01 00:00   Jan edanak
Zer ete da dekantazinoa? Prozesu arrunta da dekantazinoa, hau da, botilako ardaoa pitxar batera aldatzea hain zuzen be. Era horretara, ardaoa nahastau egingo da eta lehengo ezaugarriei beste batzuk gehituko jakez, izan be, kasu batzuetan ardaoari gehiegizko garbitze prozesurik ez egitea erabagi leikelako ardaogileak; gauzak holan, berbarako botilan berezko hondarra sortu bada, hondar horreek zabaltzeko oso egokia da dekantazinoa. Beste alde batetik, dekantazinoagaz usain erredukzinoak joan egingo dira: ortuari egosiaren usaina, ur ustelarena, soto zarratuarena....; aldi berean, barrikak estaltzen dituan ...

Potxak almejakaz

Bizkaie! 2003-10-01 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Potxak aurtengoak badira eta oraindino fresko badagoz, ez dogu beratzen jarri beharrik aurreko egunetik. Neurri egokiko kazola bat hartuko dogu, kontuan izanda osogai asko sartu beharko doguzana. Lehenengo, potxak botako doguz, eta ondoren, ortuariak eta urdaia; jakina, barazkiak garbi-garbi eta oso-osorik ipiniko doguz. Kazolea txorropean ipini eta osogai guztiak tapetan doguzanean, ganetik beste lau hazbete ipiniko doguz, uraren faltan geratu ez daiten. Dana dala, egosten dagoala ur gehiago behar dauela ikusi ezkero, apurka-apurka botaten joan beharko da. Sua ...

Gure bitamina beharrizanak

Bizkaie! 2003-10-01 00:00   Jan edanak
Bitamina osogarriak hartu beharko geunkez? Gure Herriaren erdi-goi maila sozioekonomikoa kontuan hartuta, antzeko beste leku batzuetan lez, herritarren zati txiki batek baino ez dauka bitamina preminea edo eskasia, gorago adierazo dodan moduan, elikadura desorekatua darabiltenak edota beharrizan handiak eukita, maila egokietara heltzen ez diranak (berbarako, hazten dagozan kirolari batzuk, hazten egonda, gixti jaten daben umeak, absorzino arazoakaz dabiltzan aitita-amamak...). Edozelan be, preminarik eta eskasiarik dagoan ala ez aditu batek adierazo beharko leuke eta eskasiak dagozanean, osogarriak hartu ala ez kasuan-kasuan ...

Sagar berde eta albahaka granizatu edo izotz edaria

Bizkaie! 2003-09-15 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Ezer baino lehen, sagar berdeak zati-zati egingo doguz; zati txiki-txikiak egitea komenidu da. Ondoren, lapiko txiki batean ipini ura, azukerea eta sagar zatiak. Surtan irakiten ipiniko dogu guztia bost bat minutuz. Jarraian, limoi erdiaren ura botako dogu lapiko barrura eta surtatik atarako dogu. Hotzitzen itxi behar da eta, bien bitartean, albahaka orriak garbituko doguz ur hotzetan. Hasierako nahastea hotzitzen danean, albahaka orriak botako doguz barrura eta gustoa ondo hartu dagian egurrezko koliara bategaz buelta batzuk emon ondoren, irabiagailua ...

Armozuaren garrantzia

Bizkaie! 2003-09-15 00:00   Jan edanak
Armozua egitea ez da 'zeozer' edo edozein gauza jatea Armozuan ondorengo elikagaiak agertu beharko litzatekez: - Esnekiak: esnea, yogurra edo gaztaia. Talde honetako jatekoakaz, gehienbat proteinak, kaltzioa eta A ta B bitaminak hartuko doguz. Ikerketa desbardinetan, gosaltzen daben personek oro har euren elikaduran kaltzio gehiago hartzen dabela ikusi da. - Karbohidratoak: ogia, gailetak, zerealak. Gogoratu elikadura orekatua izateko almidoia hartu beharko geunkela gehienbat. Azukera apur bat be hartu geinke baina ez gehiegi. Azukeradun kakao edo zerealak hartu ezkero, komenigarria da esnekiei azukeeaitxiago ...

Mahatsa batzeko ordua

Bizkaie! 2003-09-15 00:00   Jan edanak
Azken buruan, ia denporeak apur bat laguntzen deuskun eta mahats bilketa prozesu ona izaten dogun. Euri gitxi egin dauela eta, euskal nekazari edo baserritarrentzako aurtengo udea txarra izan arren, mahastizainak pozik dagoz eta orain denpora ona behar dogu, batez be, euririk ez egitea mahats bilketan zehar. Asko eta asko, barriz, euriaren zain gora begira egongo dira. Eguraldiaren gorabeherakaz be oso gatxa da danak pozik egotea. Kontauko deutsuet. Mikel Garaizabal. Enologoa eta sommelierra.

Okeleagaz preparautako hestebeteak

Bizkaie! 2003-09-01 00:00   Jan edanak
Mantenugaiak Hestebeteen ur kopurua oso aldakorra izan daiteke % 30-60 bitartean, beti be, hestebeteak izan dauen sikatze mailearen arabera. Gogoratu eizue elikagai bat sikuagoa dan neurrian, elikagai kopuru bardinean ur gitxiago eta mantenugai gehiago jaten doguzala, hau da, konzentratuago dagoala. Okeleagaz eginda dagozanean, kalidade oneko proteinak daukiez eta gehitzen deutsiezan beste produktuen arabera proteina kopurua % 12-20 bitartekoa izango da (zenbat eta okela proportzino handiagoa izan hestebeteak orduan eta proteina kopuru handiagoa izango dau). Gehienetan, koipe kopuru garrantzitsuakaz eginda dagozanez (kasu batzuetan ...

Bildots kikiloi edo moileja sueztituak idiazabal gaztai laminakaz

Bizkaie! 2003-09-01 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Lehenengo eta behin, moilejen gainean egoten dan tela fina kenduko dogu eta ur oso hotzetan sartu behar dira odol arrasto guztiak garbitzeko. Ondoren, dadotxuetan ebagi. Garbi eta zati-zati eginda daukaguzanean, hurrengo pausua galdostea edo uretan erretea izango da, hau da, irakiten dagoan uretan sartu-atara bat egingo deutsegu moilejei 30 bat segundutan. Urari gatz apur bat botatea egokia da gatz puntua apurka-apurka hartzen joan daitezan. Hortik aurrera, uretatik atara eta gatza eta piperrautsagaz ipiniko doguz. Jarraian ogi birrindua bota ...

Ardao modernoak edo tradizionalak

Bizkaie! 2003-09-01 00:00   Jan edanak
Beste muturrean ardao modernoak dagoz: bistarako kolore gorri bizikoak dira, ertz bioletakaz (lehen aitatutako arrazoiagaitik). Sudurrean indar asko eta fruta gorri asko topauko doguz egurrak emondako ukutu txiki bategaz; hori bai, egurra beti fruten azpitik, era horretara, egurrak emondako lurrin kopuru txiki horrek aroma komplejidadea erantsiko deutsolako. Ahoan zaporetsuak, estruktura handikoak, tanikoak eta surraren atzeko bidetik luzeak izaten dira. Behin ardaoa iruntsi ondoren, ardao honeen gustoa luzaro geratzen da ardao gorpuzdunak diralako; hortxe sartu geinkez espresino altukoak be; upeltegi guztiek ...

Arrautzak jateko moduak

Bizkaie! 2003-08-15 00:00   Jan edanak
Arrautzen deribatuak Arrautzak modu askotan eta era askotako elikagaiak preparetako erabilten diranez, gaur egun, industrian prozedura teknologiko desbardinen osteko arrautzen eratorriak ezagutuko doguz orain. Esan behar da gaur egun saltzen diran elikagai gehienek, ontziratuta edo enbasauta egon zein ez, nekazaritzako elikagaien industrian prozedura bat edo beste izan dabela. Horren helburu nagusia elikagaiak egoera fisiko eta mikrobiologiko onean luzaroago mantentzea da. Arrautza kongelatuak Hozkailuan egondako arrautzak edota arrautza freskoak irabiau eta iragazi ostean (azala kentzeko), egoera likidoan pasteurizau eta -40º zentigradutan ...

EAEko ardaoak

Bizkaie! 2003-08-15 00:00   Jan edanak
EAEko ardaoak munduan: Kontuan izan behar dogu, azken hamarkadan, ardaoaren kontsumoa ez dala asko aldatu (220 miloe hektolitro) baina bolumenean aldaketarik igarri ez bada be, kalidadezko ardaoen kontsumoan gorabehera handiak egon dira. Gaur egun, gero eta mahaiko ardao gitxiago edaten da baina kalidadezko ardao gehiago edaten da (kalidadezko ardaoak Jatorri Deiturako ardaoak izaten dira). Aitatutako aldaketa horreek gehien igarri dituenak ardao asko produziduten daben herrialdeak izan dira: Frantziak (munduan ardao gehien produziduten dauen herrialdea), Italia (2. produktorea) eta Espainia (3 ...

Ardaoaren tenperatura egokia

Bizkaie! 2003-08-01 00:00   Jan edanak
Ardao bakotxaren tenperatura egokia: . Ardao zuri freskoak: 8-10 gradu bitartean. . Apardunak (Cavak eta Champagneak): 6º-8º gradu bitartean. . Ardao gozoak: 6-8º gradu bitartean. . Zuri ondu eta barrikan hartziduratuak: 11-13º gradu bitartean. . Ardao gorriak: 10-12º gradu bitartean. . Urteko ardao baltzak: 12-14º gradu bitartean. . Ardao baltz onduak: 16-18º gradu bitartean. Azken burukoa Ez ahaztu beraz; uda honetan, etxean edo jatetxean ardao zuria, gorria edo aparduna edaten dozuenean, lotsarik barik eskatu izotzontzia ardaoa tenperatura egokian mantentzeko. Jatetxeko giroaren tenperaturea altua bada, urteko ardao baltza ...

Hegaztien arrautzak

Bizkaie! 2003-08-01 00:00   Jan edanak
Gomendioa Astean 4-6 arrautza artean jatea da nire aholkua. Hau da, kolesterola izan arren, ez dogu pentsau behar arrautza elikagai 'pozointsua' danik baina, kontuz!, arrautzak egunero jatea be ez da ona. Astean zehar jaten dogun arrautza kopuru horretan, ez dogu ahaztu behar prijiduta, egosita edota tortilan jaten diran arrautzez ganera, arrautzeztatuetan, gozokietan (natileari botata esaterako), elikagaiak gozotuteko (berbarako, albondigetako okelean) eta kozinako beste hainbat errezetatan erabilten diran arrautzak be kontuan izan behar dira. Larraitz Artetxe, Dietetika eta nutrizinoan diplomatua, ELAN ...

Limoi tarta

Bizkaie! 2003-08-01 00:00   Jan edanak
Limoi tartea Osogaiak (6 lagunentzat) - 80 gr. limoi ura. - 110 gr. azukera. - Bi arrautza. - 200 gr. gurina. - 5 gr. maizena, ur hotzetan nahastua. Zelan egin: Kazola batean jarriko doguz limoi ura eta gurina desegiten su oso bajuan. Beste alde batetik, azukerea eta arrautzak oso ondo irabiauko doguz eta ostean nahaste biak kazolan alkartu eta nahaste osoa irakiten ipini behar da. Ordurako, maizena edo arto fekulea uretan nahastauta euki. Nahastea irakiten dagoala gaineratuko deutsagu maizena eta apur batean irakiten ixtea komenidu ...