Kazako okelea
2002-09-15 00:00 Jan edanak
Batzuentzako materia prima
beste batzuentzako hobbya
danok dakigu zein dan ehizaren
mundu liluragarria
oilagorra basurdea oreina
eperra edo erbia
konformetan naz jaten badogu
kontetan dogunaren erdia
joka baitoaz natura eta
sukaldearen kabia
Beñat Ormaetxea,
Aretxondo Jatetxeko Sukaldaria
Uda ostean, ordena barriro
2002-09-15 00:00 Jan edanak
Uda sasoian, kanpoan sua egin eta erreta preparautako arrain eta okelak be ez geunkez ahaztu behar, eta eguraldiak hainbeste laguntzen ez deuskunean be geure etxeetan, bigarren platerak erreta jateko ohitura onari eutsi beharko geunskio.
Udagoiena sartzen doanean, egunak freskotxuagoak izango dira, eta orduan ezin hobeto sartuko jakuz lekaleak. Ez ahaztu astean bizpahiru bider jatea komenidu dala.
Udan izan dogu bai gehiegikeriatxu batzuk egiteko aukerea eta orain, ostera, jateko kontuetan, erregulartasunak eta orekeak emoten dauen ongizateaz be disfrutau daigun.
Larraitz Artetxe ...
Errioxa 2002: 350 miloe kilo mahats eta 245 miloe litro ardao
2002-09-15 00:00 Jan edanak
Mahatsaren prezioa
Mahats-batzeagaz batera, urte guztietan agertzen dira mahats kiloak hartuko dauen prezioaren ganeko zurrumurruak. Mahatsaren prezioa espekulazino hutsa izaten da, eta askotan upeldegi handiek marketan dabe. Mahats asko dagoan urtean prezioak behera egiten dau normalean, eta mahats gitxi dagoan urtean, ostera, gora. Oraindino ez dau inork prezioaren ganean ezer esan baina, hori bai, zurrumurru batzuk entzun doguz eta ez dau emoten prezioetan aldaketa handirik egongo danik igazkoakaz konparauta. Igaz, kiloko 60 zentimo pagau ziran mahats baltz arrunta erosteko; edozelan ...
Hazien orioak
2002-09-01 00:00 Jan edanak
Txiki zein handi, edadeko, zahar nahi gazte, osasuntsu bizi gura izan ezkero, ondoko gomendioari kasu egitea ona izango da: noz edo noz, astean baten edo birritan pasteltxu, palmera edo gozokiren bat jatearren ez da ezer pasetan, baina egunero era horretakoak jatea ez da ona.
Larraitz Artetxe,
Dietetika eta Nutrizinoan Diplomatua,
Elan Vital Medikuntzako Zentrokoa.
Bilbo-Errioxa
2002-09-01 00:00 Jan edanak
Errioxako 30 upeltegi edo bodega egon dira karpan, egunero 4 ardao desbardin izan dira kartan eta, jakina, ez dogu guk orain Errioxako ardaoen kalidadearen ganean ezer barririk esango; Errioxako ardaoak ezagunak dira munduan zehar eta zeozergaitik izango da. Hori bai, upeltegi batetik bestera aldeak badagoz egon baina, oro har, Errioxako ardaoen ezaugarriak antzekoak dira. Bilboko karpan, kriantzak eta erreserbak izan dira aukeratutakoak eta, beraz, labur-labur baino ez bada be ardao honeen ezaugarriak aitatuko doguz.
Errioxako kriantzak tempranillo mahatsagaz eginda dagoz ...
Misterioa saltsan dago
2002-09-01 00:00 Jan edanak
Zelan egin:
Lehenengo pausua kazola baten orioa eta berakatz aleak sueztitzea izango da. Ordurako, zurituta eta juliana eran ondo txikituta eukiko doguz kipula zuria eta gorria; sagar erdia be, zati-zati eginda prest eukiko dogu. Berakatza kolorea hartzen hasten danean, kipulea botako dogu barrura, jarraian sagar zatiak eta, azkenik, piper hautsa. Kazoleari tapea ipini eta, era horretara, kipulearen uragaz dana egosten itxi behar da su motelean; lau bat orduz egosi. Ondoren, tapea kenduko deutsagu lapikoari eta kipuleak botatako ura ebaporetan joango ...
Makailao eta onddo laminak, pil-pil saltseagaz
2002-08-15 00:00 Jan edanak
Esan dogunez, plater hau epel jatekoa da, holan atarako deutsagu eta makailaoari etekinik handiena; azken buruan, gogoan hartzeko beste kontu bat: pil-pil saltseak ez dau irakin behar, bestela ebagi egingo dalako; zuhur ibili beraz. On egin.
Beñat Ormaetxea,
Aretxondo Jatetxeko Sukaldaria
Koipeen multzoa: oliba-orioa
2002-08-15 00:00 Jan edanak
Zein da oliba-orioaren eragina gure osasunean?
Orain urte batzuk oliba-orioa bihotzeko gaixotasunetarako txarra zala uste zan; baina Kreta uhartean egindako ikerketa batzuetan ondokoa ikusi zan: uharte horretan, kantidadez beste irla batzuetan beste koipe jan arren, Kretan bihotzeko gaixotasun gitxiago egoala, eta egoera horrek oliba-orioa jateagaz zerikusia eukala pentsau eben.
Laurogeiko hamarkadatik aurrera, ikerketa asko egin da oliba-orioaren inguruan, eta propiedade onuragarri edo mesedegarri asko dituala ikusi da:
1- Odoleko kolesterol mailea jaisten laguntzen dau (kolesterola eta LDL-a), eta HDL edo ...
Euskal Herriko ardaoak
2002-08-15 00:00 Jan edanak
Jatorri-deitura bakotxaren ezaugarriak:
- Arabako Errioxa:
Arabakoa Errioxako jatorri-deitura kalifikatuaren azpiguneetako bat da. Arabako Hegoaldean dago eta hemeretzi herri hartzen ditu. Danetara, 11.200 hektarea mahasti dituan lurraldea da. Kontseilu arautzaileak zazpi mahats-bariedade onartzen ditu. Baltzetan: Tempranillo, Graciano, Mazuelo eta Garnatxa. Zurietan: Malvasia, Viura eta Garnatxa zuria. Lurralde honetan, klase guztietako ardaoak egiten dabez: fruta-usaineko zuri gazteak, barrikan harrotu edo hartzitutakoak, zuri zahartuak, gorriak, urteko ardaoak eta onduak.
- Arabako Txakolina:
Aiara haraneko bost herritan banatzen da: Amurrio, Aiara, Artziniega, Okondo eta ...
Ardaoaren usain edo aromak
2002-08-01 00:00 Jan edanak
Kontuak kontu, besterik ezean, gorago aitatutakoak kontuan hartu eta ardaoa usaintzearen plazerraz disfrutau: danok gara usaintzeko gai, eta hasikeran beharbada gatxa izan daiteke baina gero ez da hain gatxa be izango; ezer baino lehen, sentsazino guztiak sailkatu eta gure buruan gordeko doguz; horretarako, berez zerutik ezer ez datorrenez, praktiketea izango da onena, aprobak eta aprobak egitea, hau da, gure surra beharrean ipintea; izan be, arpegiko atala izateaz ganera, zeozertarako balio dauela be ahaztu egiten jakulako sarri.
Mikel Garaizabal,
Enologoa eta ...
Koipeen multzoa
2002-08-01 00:00 Jan edanak
Aholkua: ganerako jatekoakaz legez, koipea bai, baina neurrian beti, gehiegikeriak baztertuta.
Larraitz Artetxe,
Dietetika eta Nutrizinoan Diplomatua,
Elan Vital Medikuntzako Zentrokoa.
Beira edo erromes-maskor gainerrea kipuleagaz
2002-08-01 00:00 Jan edanak
Zelan egin:
Lehenengo eta behin, beirak garbi-garbi egingo doguz, bizirik erosten badoguz behintzat; izan be, leku batzuetan, eskatu ezkero, garbi-garbi salduko deuskuez. Kaparazoitik okelea atarako dogu gorputz eta guzti, eta oso garrantzitsua izango da ondo garbitzea, ze askotan hondar arrastoak agertzen dira eta haginakaz krask-krask egitea ez da bape gustagarria izaten. Hori bai, kaparazoi parte sakona gorde egingo dogu. Hurrengo egitekoa, kipulea zuritu eta txiki-txiki egitea izango da; kipulea zartaginean ipini eta su txikian ipini, harik eta kolorea hartu arte ...
Ardaoa zelan zerbidu
2002-07-15 00:00 Jan edanak
Lehenengoa. Bezeroak jatekoa eskatu ondoren (bezeroek edo etxean bagagoz lagunek, baina nik jatetetxeko erreferentzia erabiliko dot), jatetxeko sommelierra edo maîtrea (jangelako arduraduna) mahaira joango da ardaoaren agindua hartzera. Lehenengo eta behin, maîtreak ardao-kartea emongo deutso anfitrioari edo bezeroei, jatetxean dagoan ardao-aukerea erakusteko. Sommelierrak (jatetxeetan, ardaoa erosi, sotoan behar dan moduan gorde, jangelan zerbidu eta bezeroari ardaoaren ganeko argibideak eta aholkuak emoteaz arduratzen dan personeak) lagundu egin beharko dau ardaoa aukeratzen eta bezeroaren zalantzak argitzen.
Bigarrena. Ardaoa aukeratu ondorik, sommelierrak edo ...
Marmitakoa
2002-07-15 00:00 Jan edanak
Marmitakoaren harian, bertsotan:
Hegaluze ta patatakin bat
piperren toke ahula
marmitakoen garaia beti
garai barrien balbula
gure herriko plater goren bat
ezin dala disimula
badakizue Euskal Herrian
ondo jaten dakigula
Beñat Ormaetxea,
Aretxondo Jatetxeko Sukaldaria.
Zitu edo zerealen multzoa
2002-07-15 00:00 Jan edanak
Gure egunerokotasunaren erromantizismoa gogoratzen laguntzeko, Carlos Drummanden 'zitu-poema' bategaz amaituko dogu oraingo jardun hau (Sarrionaindiaren 'Hezurrezko xirulak' liburutik hartua):
Sentimentala
Zure izena fideo letraz
Izkiriatzen hasi naiz.
Platerean zopa hotzitzen ari da
Eta mahai ingurura datoz denak
Ene lan erromantikoa so egitera.
Larraitz Artetxe,
Dietetika eta Nutrizinoan Diplomatua,
Elan Vital Medikuntzako Zentrokoa.
Ardaoa zelan jagon
2002-07-01 00:00 Jan edanak
Orain arte aitatutakoak gorabehera, ardaoaren ezaugarriak hobeto gordeko dituan leku naturalena lur azpian dago, eta horrexegatik upeldegi edo bodega asko lur azpian dagoz; horren erakusgarri, Araba Errioxako Biazteri herriaren azpialde guztia tunelez josita dago, ardaoz betetako tunelez josita hain zuzen be, eta aitatzeko modukoa da herri barruan autoak sartzea guztiz galarazota dagoala lurjausiak ebitetako.
Halan da guztiz be, azken boladan, merkatuan gero eta gehiago ikusten dira armairu klimatizatuak, eta oso onak dirala esan behar dot. Armairu horreetan norberak graduetan dau ...
Gadus morhua edo makailaoa
2002-07-01 00:00 Jan edanak
Beñat Ormaetxea,
Aretxondo Jatetxeko Sukaldaria.
Lekaleen multzoa (jarraipena)
2002-07-01 00:00 Jan edanak
Guk momentuz behintzat jateko faltarik ez daukagu, eta lekaleak oso nutritiboak dira, eta merkeak ganera; beraz jan daiguzan astean bi edo hiru bider.
Larraitz Artetxe,
Dietistea eta nutrizinoan diplomatua.
Elan Vital Medikuntzako Zentroa.
Lekaleak: proteina iturri
2002-06-15 00:00 Jan edanak
Kontuan hartu aitatutako adibideotan, oilo zatitxu bat, odoloste apur bat planteetan izan dogula jatorduetarako, eta ez bigarren platerean okelea sartzea; hori jatordu orekatua da. Baina gaur egun jaten doguna gehiegizkoa da: garbantzuak, zopea, oiloa gehi okelea edo arrain platerkadea eta, ostean, gaztai siku errazino ederra. Ganera, sarritan lekaleei botaten deutsegun proteinea be oso koipetsua izaten da.
Gure oraingo jateko modu hau (gehiegi jatea) aldatu egin beharko geunke dieta orekatuari eusteko; horretarako bide bi dagoz:
1) Bata ala bestea aukeratzea (saiheskia ...
Champagne
2002-06-15 00:00 Jan edanak
Amaitu baino lehen, gogoratu lehen esandakoa, txanpana edozein jatordutan eta jateko guztiakaz edan geinkela: egin aprobea kopauetan, sarrerako plateretan, arrainagaz, okeleagaz edota azkenburukoagaz; ez zarie damutuko.
Mikel Garaizabal,
Enologoa eta sommelierra.
Nabarmenak
Iruzkintxu bat: neuk, harako hatan K.Michelenak proposatu eban modura, "euzko" ibiliko neuke "vasco" esateko, eta "euskal" "euskaldun" esateko bakarrik...
»» 50 euskal enpresa baino gehiago ...