Logoa

Catalunya jatorri-deiturea

Bizkaie! 2003-12-31 00:00   Jan edanak
Kataluiniako jatorri deiturearen sorrerak eztabaida handia sortarazo dau ekoizleen artean: jatorri deitura tradizionalen esanetan (Priorat edo Penedes), urteetako tradizinoko jatorri deiturek indarra galtzeko ariskua dago eta epe laburrean jatorri-deitura txikiak eta indar gitxikoak (Tarragona) desagertzeko benetako arriskua. Badakizue, handiak beti jaten dau txikia!. Jatorri Deitura barri horregaz upeldegiek aukeratu beharko dabe ze lurraldegaz komerzializau gura daben euren ardaoa. Orain arte, mahaiko ardao legez komerzializetan zan ardaoa jatorri-deitura honetan sartu daiteke edo jatorri-deitura batetik bestera pasau. Dana dala, badagoz upeldegi batzuk ...

Jateko gozo-gozoak...

Bizkaie! 2003-12-31 00:00   Jan edanak
Azukre-almendrak edo almendra zurituak Zuritu ostean, frutu siku osoei (ez zatitutakoak) azukrez inguratu eta berotuta preparetan dira; holakoetan erabilten dan azukrea trinkoa eta leuna izaten da. Sarritan, usainak eta koloranteak gehitzen deutsiez. Garrapiñatuak Azalagaz edota azala kendu ostean, erre barik edota erre ostean, frutu sikuei azukrea gehituz preparetan dira. Kasu honetan, azukrea karamelizau egiten da, bikortsua da eta lodiera desbardina euki leike. Garrapiñatuei ezin jake koloranterik bota. Frutu sikuei azukrea gehitzen deutsagunean, kaloria eta karbohidrato kantidadea gora joaten da. Gogoratu ...

Otarrainxka sueztituak, ahuakate guakamole eta sardina zaharraren arrabakaz

Bizkaie! 2003-12-31 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Lehenengo eta behin, guakamolea preparauko dogu; ahuakatea, patatea, kipulea eta tomatea prest daukaguzanean, dana batera nahastau behar da. Nahasten dogun bitartean gatza, ozpina eta oliba orioagaz puntuan ipinten joango gara, norberaren gustora jarri arte. Hau plater bazterrean itxiko dogu. Hurrengo pausua letxugea, eskarolea eta lollo arrosa erabilita ensaladea egitea da. Hau be gatz, ozpin eta oliba orioagaz puntuan jarri ondoren, guakamolearen gainean jarriko dogu. Berehala, otarrainxkak preparetan hasiko gara. Horretarako, zartagin batean jarriko doguz oliba orioa eta berakatza ...

Mariskoa edo itsaskia

Bizkaie! 2003-12-15 00:00   Jan edanak
Itsaskiak ez dira oso energetikoak, 100 gramotan (azal barik) 50-100 Kcaloria inguru izna leitekez; itsaski muetearen arabera (50 Kcal-txirlek; 100 Kcal langostinoek); ganera, kontuan izan behar dogu oskolek hondakin handia dabela eta itsaski mueta askotan 100 g. jan ahal izateko asko jan behar dala. Dana dala, preparetako moduaren arabera, batez be, saltsatan gehitzen deutsagun orio, hestebete, urdaiazpiko eta enparauek plater preparatuaren balio energetikoa asko igon arazo leikie. Arrainak legez, itsaskien proteinek funtzesko zortzi aminoazidoak daukiez baina jakin badakigu euren balio ...

Muxarra laban errea, berakatz, pipermin eta orio prijiduagaz

Bizkaie! 2003-12-15 00:00   Jan edanak
Muxarra laban errea, berakatz, pipermin eta orio prijiduagaz Osogaiak: - Kilo bateko muxarra (freskoa izan daitela). - Berakatz atal bi. - 'Kayena' edota pipermin bi. - 125 gr. oliba-orio. - Gatza. - 100 gr. ur. - 50 gr. oliba-orio. - Koilarakada bat sagar ozpina. - Perejila. Zelan Egin: Muxarra behin ondo garbituta daukagunean, hau da, aletak, eskamak, tripak eta enparauak kendu ondoren, aizto zorrotz bategaz erditik bi ebagiko dogu. Prozesu hau arraindegi gehienetan aurreratzen deuskue bertako beharginek. Hortik aurrera, muxarra gatz puntuan jarriko dogu, labako plaka baten gainean. Bien ...

Apardunen sasoi betea

Bizkaie! 2003-12-15 00:00   Jan edanak
Zelan igarri apardun ardaoaren freskotasuna Errezena eta fidagarriena kortxoa begitutea izango da. Botilea zabaldu eta kortxoa zabaldu egiten bada, seinale ona, kortxoak botilan denpora gitxi egin dauela esan gura dau; ostera, botilea zabaldu eta kortxoa barriro botilan sartzeko moduan geratzen bada, horrek esan gura dau kortxoa luzaroan egon dala botilan eta, kasurik gehienetan, ardaoaren berezko ezaugarri batzuk faltako jakoz. Labur-labur esateko, salbuespenak salbuespen, apardunak zabaltzen dozuezanean, fijau zaiteze kortxoan: botila barruan egon dan muturra zabal-zabal geratzen bada seinale ona izango ...

Zein da neurria?

Bizkaie! 2003-12-01 00:00   Jan edanak
Aurrean adierazotakoa gorabehera, egunean pare bat basokadatxu ardao edanda ez dogu ezelako kalterik igarriko eta gorputzerako ona be izan daiteke; hori bai, kontuan euki pare bat basokadako neurria egun osorako neurria dala eta beti be jatekoagaz batera hartzea dala egokiena, izan be, alkoholdun edariak jatekoagaz batera hartu ezkero, gure gorputzak hobeto metabolizauko dauelako alkohola. Ardaoa neurriz edan ezkero digestinoa egiten lagunduko deutsue, batez be, azido gastrikoen jariaketeagaitik eta bihotzekoak joteko arriskua be txikiagoa izan daiteke. Kontuak kontu, badakizue gabon jai ...

Sukaldari gazte onena: Iñigo Elorriaga

Bizkaie! 2003-12-01 00:00   Jan edanak
Kontuak kontu, gu geurera. Amantala jantzi eta gaur postre bat preparauko dogu: ardao baltz gozotan egositako makatzak. Ganera, orain egun batzuk, kalean lagun bat aurrez-aurre topau neban eta kasualidadez makatzak eta ardao baltza erabilita egiten dan postrearen ganeko itaunak egin eustazan, kozina kontuagaz zerikusirik ez daben beste batzuen artean. Ekin daiotsegun. Ardao baltz gozotan egositako makatzak Osogaiak: - Sei makatz. - Urteko ardao baltza (gitxi gorabehera litro bat). - Azukerea (500 gramo). - Kanelea. Zelan egin: Kazula altu baten ardao baltza jarriko dogu irakiten ...

Elikadurea menopausian

Bizkaie! 2003-12-01 00:00   Jan edanak
Zelan edan geinke esnea D bitamina nahikoagaz baina gaixotasun kardiobaskularretarako arriskutsuak diran koipeak hartu barik? Arazoari aurre egiteko, gaur egun esne gaingabetuei D bitamina gehitzen deutsie sarritan eta hori egin ezkero etiketan agertuko da derrigor. D bitaminan aberastutako esne gaingabetuak gomendauta dagoz. Beste esneki batzuk be (yogurrak) D bitaminan aberastuten dira. Persona batzuei ez jakez esneki gaingabetuak askorik gustetan. Kasu horreetan, esne osoa hartzea onartu leiteke dietatik koipe saturatu eta kolesterol iturriak diran beste elikagaiak gehiago kenduta. Ez ahaztu gure ...

Txarri okelearen eragina osasunean (II)

Bizkaie! 2003-11-15 00:00   Jan edanak
Gure osasunerako arriskutsuak ete dira txarri okelearen koipeak? Badajoz probintzian azterlan interesgarria egin eben oraintsu: jateko ohituren garrantziaz jaubetuta, koipe insaturatuetan aberatsa zan txarri okelea (urdaiazpikoa zehatzago esateko) jaten eban pertsona talde bat ikertuz honako ondorioa atara eben: Neurriz jan ezkero eta dietearen osotasunagaz ondo konbinauta, txarri okelea jaten eben lagunak ez ziran loditu eta ez jaken gaixotasun kardiobaskularrik agertu; kontrakoa pasau zan, hau da, lagun horreen odoleko triglizerido eta kolesterol mailak bajatu egin ziran. Beraz, txarri okeleak beste okela ...

Enologoen eginkizuna eta garrantzia

Bizkaie! 2003-11-15 00:00   Jan edanak
Ikusten dozuen legez, enologoaren beharra ez da bakarrik ardaoa egitea eta aztertzea. Gaur egungo enologoak mahastietara joan beharra daukie, besteak beste, ardaoa egiteko erabiliko dan lehengaia aztertzeko; kalidadezko ardaoa egin gurean, lehengaia kontroleta nahitaezkoa izango da. Sukaldaritzan, kozineruen artean be antzekoa pasetan da, gaur egungo sukaldariak ez dira suetean geratzen, asko merkatuetara joaten dira produktu onenak, freskoenak erostera, beste batzuk, ostera, euren ortua daukie eta beste batzuk baserritarrei bakarrik erosten deutsiez produktuak. Sukaldarien artean sukaldari ezagunak eta ospetsuak dagozan legez ...

Esnegorri erregosiak urdaiazpiko eta berakatzagaz

Bizkaie! 2003-11-15 00:00   Jan edanak
ESNEGORRI ERREGOSIAK URDAIAZPIKO ETA BERAKATZAGAZ Osogaiak (4 lagunentzako)  400 gr. esnegorri.  100 gr. oliba orio.  Gatza.  Berakatz-atal bi.  100 gr. urdaiazpiko.  Ardao zuria (txikito bat).  Koilarakada bi ogi birrindua.  Perejila. Zelan egin: Behin esnegorriak ondo garbitu ondoren, trapu busti bategaz, gitxi gorabehera, zentimetro bateko zatietan ebagiko doguz. Ondoren, zartaginean lehenengo 50 gr. oliba orioa jarriko dogu. Bertan, su motelean egingo doguz esnegorriak; prozesu hau esnegorriei ura atarateko egiten da, izan be, ur ...

San Martinetan txarri okelea (I)

Bizkaie! 2003-11-01 00:00   Jan edanak
Ze mantenugai hartzen dogu txarri okelea jaten dogunean? Beste okela guztiek legez, txarri okeleak ura, proteinak, koipeak, mineralak, bitaminak eta karbohidrato apur batzuk daukaz. Eta jakina, berauen kopurua asko aldatu leiteke txarriaren arraza, adina, sexua, jatekoa, bizi izandako ingurunea, okelea lortzen dogun gorputzeko atala eta okela horrek jasan dauzen transformazinoen arabera. Proteinak Txarri okeleak balio biologiko handiko proteinak daukaz % 18-20ko proportzinoan; beraz, beste okela batzuen –berbarako behi okelearen-parekoa da proteinetan. Karbohidratoak Beste animalia batzuen okelearen antzean, txarri okeleak ez dauka ...

Módenako ozpinak

Bizkaie! 2003-11-01 00:00   Jan edanak
Kontuak kontu, ozpin hau benetan oso karua dala pentsauko dozue baina kontuan hartu behar da prozesu luzearen ondorioz lortzen dala eta tangada gitxi batzuekaz entsalada ederra preparauko dogula. Halan da be, aurrekontu urriagaz ibili ezkero, 'acetoa' karu erexten deutsenentzat, badagoz egon ozpin merkeagoak be; “Modenako Ozpin Baltsamikoa” izenagaz ezagunak dira. Ozpin klase hau botila handiagoetan saltzen da eta askozaz merkeagoak dira. Ozpin baltsamiko hau era industrialean egiten da muztio egosiari esentziak eta bestelako produktu batzuk gehituta. Mikel Garaizabal, Enologoa eta ...

Oilagorra (Scolopax Rusticola)

Bizkaie! 2003-11-01 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Errezeta hau preparetako, alde batetik, oilagorra landuko dogu eta, bestetik, sagar purea romero usainagaz. Hasi gaitezan pureagaz. Purea lantzeko kazulatxu batean jarriko dogu reineta sagarra, jakina zurituta eta zati txikietan ebagita. Sagarragaz batera, azukrea eta romero gardama puntatxua be bai. Su motelean jarriko dogu. Prozesu honen iraupenaren gorabeheran esan, eginda egongo dala sagarrak urre-kolorea hartzen dauenean. Urre-kolore hori azukreak emoten deutso sagarrari, karamelizau egiten dalako eta ondorioz kolorea hartu. Hogeita bost bat minutu beharko doguz, beti be, suaren ...

Hegaluze-paparra, tomate gozo eta entsaladeagaz

Bizkaie! 2003-10-15 00:00   Jan edanak
Zelan Egin: Hegaluze-paparra egosteko, lapiko bat jarriko dogu urez beteta eta uretan ipiniko doguz kipulea, porrua eta oliba orioa. Irakiten jarri eta prest dagoanean, bertan sartuko dugu hegaluzea; hiru bat minututan irakiten euki ondoren, bertan hotzitzen itxi behar da. Ondoren, paparrari laminak atarako deutsaguz eta gerorako erreserbau. Tomate gozoa egiteko, tomatea zuritu, hazia kendu eta zentimetro erdiko dadotxuetan ebagiko dogu. Bien bitartean, kazola txiki batean azukrea jarriko dugu ur apur bategaz karamelua egiten. Prest dagoanean, karameluaren gainera tomate dadoak botako ...

'Botellon' Legea eta ardaoa

Bizkaie! 2003-10-15 00:00   Jan edanak
Ardaoa ez dan edariendako oso zorrotzak dira debekuak: publizidadea egitea ezinezkoa izango da eta, promozinoak egiterakoan, graduazino txikiko edariak izan erren, argi eta garbi jarri beharko dabe alkoholdun edariak kaltegarriak dirala osasunerako (tabako paketeetan ipinten daben moduan). Horrezaz ganera, telebistako umeentzako saioetan ezin izango da edari alkoholdunen iragarkirik bota eta, honegaz lotuta, ikastetxeetan eta inguruetan guztiz galazota egongo da alkoholdun edarien propagandea. Akaso, lege honen zentzubako bitxikeria izan daiteke alkoholdun edarien ganeko iragarkietan ezin izango dala agertu 25 urte baino ...

Zuntza: prebentzinoaren lagun ona

Bizkaie! 2003-10-15 00:00   Jan edanak
Zenbat zuntz jan beharko geunke egunean? Gomendio orokorra 20 gramu zuntz jatea da eta hori lortzeko modurik egokiena egunean zehar zitu integral batzuk (zereal zuriakaz tartekatuta), lekaleak astean bizpahiru biderrez, barazkiak egunero (lehenengo plater edota guarnizino moduan) eta egunero 500-600 gramu frutea jatea da. Bestalde, gogoratu egunean zehar 5-8 basokada ur edatea be oso garrantzitsua dala. Laburbilduz, zuntza derrigor behar dogu baina neurriz. Larraitz Artetxe, Dietetika eta nutrizinoan diplomatua, ELAN VITAL Mediku Zentrukoa.

Dekantazinoaren garrantzia

Bizkaie! 2003-10-01 00:00   Jan edanak
Zer ete da dekantazinoa? Prozesu arrunta da dekantazinoa, hau da, botilako ardaoa pitxar batera aldatzea hain zuzen be. Era horretara, ardaoa nahastau egingo da eta lehengo ezaugarriei beste batzuk gehituko jakez, izan be, kasu batzuetan ardaoari gehiegizko garbitze prozesurik ez egitea erabagi leikelako ardaogileak; gauzak holan, berbarako botilan berezko hondarra sortu bada, hondar horreek zabaltzeko oso egokia da dekantazinoa. Beste alde batetik, dekantazinoagaz usain erredukzinoak joan egingo dira: ortuari egosiaren usaina, ur ustelarena, soto zarratuarena....; aldi berean, barrikak estaltzen dituan ...

Potxak almejakaz

Bizkaie! 2003-10-01 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Potxak aurtengoak badira eta oraindino fresko badagoz, ez dogu beratzen jarri beharrik aurreko egunetik. Neurri egokiko kazola bat hartuko dogu, kontuan izanda osogai asko sartu beharko doguzana. Lehenengo, potxak botako doguz, eta ondoren, ortuariak eta urdaia; jakina, barazkiak garbi-garbi eta oso-osorik ipiniko doguz. Kazolea txorropean ipini eta osogai guztiak tapetan doguzanean, ganetik beste lau hazbete ipiniko doguz, uraren faltan geratu ez daiten. Dana dala, egosten dagoala ur gehiago behar dauela ikusi ezkero, apurka-apurka botaten joan beharko da. Sua ...