Munduko ardao libururik onena: Mikel Garaizabalek idatzitakoa

Bizkaie! 2004-03-19 00:00   Jan edanak
Gourmand World Cook-book izan da saria emon deutsona. Euskaraz eta erdaraz idatzitako liburuaren sarreran Euskal Herrian daukaguzan zazpi jatorri izendapenen ganean egiten da berba, baita ardaoen ezaugarri desbardinen ganean be. Garaizabalen helburua ardaoaren kultureari bultzadea emotea da, baina modu sinple batean. Horregaitik, kaleko jente normalari ardao-katea zelan egiten dan erakutsi gura deutso. Sariko epaimahaian munduko leku guztietako jentea egoan eta 4.000 lan baino gehiago jaso ebezan, 60 herrialde desbardinetakoak eta 40 hizkuntza baino gehiagotan. Halan da be, Elorrioko gazteak ...

Ardaogintza ekologikoa

Bizkaie! 2004-03-12 00:00   Jan edanak
Anhidrido Sulfurosoaren (ardaoa konserbetan daben produktuetariko bat) erabilerea mugatuta egongo da. Muga hau, ardao normalakaz konparauta, sano bajua izaten da. Ardaoa garbitzerakoan zelulosako filtroak erabiliko dira, baita lur enfusorioak edo jatorri-deitureak ixten deuskuzan materialak be, baina garrantzitsua da jakitea material horreek ez dabela usainik ez gusturik itxi behar. Ardaoa klarifikeran produktu naturalak erabili behar dira, berbarako: zuringoa, buztin hautsa, hidrolizau bako gelatinea, betonita edo esnekiekaz hartutako kaseina. Azido tartarikoa bota nahi badeutsagu gehieneko mugea hartu beharko dogu kontuan: ardao zuritan ...

Makailao solomoa porrusalda keztatuagaz

Bizkaie! 2004-03-12 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Lehenengo eta behin porrusaldea preparetan hasiko gara, horrexegaz emongo dogulako denpora gehien. Horretarako, kazola batean 25 bat gramu oliba-orio eta berakatz-atal bi ipiniko doguz erditik bi eginda. Berakatza kolorea hartzen hasten danean, orduantxe botako doguz patata, porru, zanoria eta kalabazea dana zati-zati eginda. Osogai horreek guztiak su motelean eukiko doguz eta ondoren salda beroa botako dogu ganetik; dana batera hiru ordu laurenez egosten itxiko dogu kazolea tapa bategaz tapauta; esandako moduan, su motelean euki behar da ze bestela ...

Elikaduraren inguruko gomendio nagusiak

Bizkaie! 2004-03-12 00:00   Jan edanak
“Jateko modu asko dagoz baina elikatzeko modu bakar bat” Beraz, edozein herritako gomendioen asmoa elikadura edo nutrizino on baten baldintzak bete ahal izateko modu bat bideratzea izango da. Hobe da elikagai mota askotatik apur bat jatea, gitxi batzuetatik asko jatea baino Ez dogu ahaztu behar elikagai mota desbardinak jateak gure elikadura orekatua izatea errezten deuskula, elikagai batek ez daukazan mantenugaiak beste batek euki leikezalako. Ez dago elikagai onik ezta txarrik be, bakotxak bere berezitasunak daukaz, eta guztiek euren osotasunean gure ...

Ardaogintza ekologikoa

Bizkaie! 2004-02-28 00:00   Jan edanak
Anhidrido Sulfurosoaren (ardaoa konserbetan daben produktuetariko bat) erabilerea mugatuta egongo da. Muga hau, ardao normalakaz konparauta, sano bajua izaten da. Ardaoa garbitzerakoan zelulosako filtroak erabiliko dira, baita lur enfusorioak edo jatorri-deitureak ixten deuskuzan materialak be, baina garrantzitsua da jakitea material horreek ez dabela usainik ez gusturik itxi behar. Ardaoa klarifikeran produktu naturalak erabili behar dira, berbarako: zuringoa, buztin hautsa, hidrolizau bako gelatinea, betonita edo esnekiekaz hartutako kaseina. Azido tartarikoa bota nahi badeutsagu gehieneko mugea hartu beharko dogu kontuan: ardao zuritan ...

Makailao solomoa porrusalda keztatuagaz

Bizkaie! 2004-02-28 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Lehenengo eta behin porrusaldea preparetan hasiko gara, horrexegaz emongo dogulako denpora gehien. Horretarako, kazola batean 25 bat gramu oliba-orio eta berakatz-atal bi ipiniko doguz erditik bi eginda. Berakatza kolorea hartzen hasten danean, orduantxe botako doguz patata, porru, zanoria eta kalabazea dana zati-zati eginda. Osogai horreek guztiak su motelean eukiko doguz eta ondoren salda beroa botako dogu ganetik; dana batera hiru ordu laurenez egosten itxiko dogu kazolea tapa bategaz tapauta; esandako moduan, su motelean euki behar da ze bestela ...

Elikaduraren inguruko gomendio nagusiak

Bizkaie! 2004-02-28 00:00   Jan edanak
'Jateko modu asko dagoz baina elikatzeko modu bakar bat' Beraz, edozein herritako gomendioen asmoa elikadura edo nutrizino on baten baldintzak bete ahal izateko modu bat bideratzea izango da. Hobe da elikagai mueta askotatik apur bat jatea, gitxi batzuetatik asko jatea baino Ez dogu ahaztu behar elikagai mueta desbardinak jateak gure elikadurea orekatua izatea errazten deuskula, elikagai batek ez dituan mantenugaiak beste batek izan leikezalako. Ez dago elikagai onik ezta txarrik be, bakotxak bere berezitasunak ditu, eta guztiek euren osotasunean gure ...

Loditasunagaz jo ta ke

Bizkaie! 2004-02-16 00:00   Jan edanak
Zein izan leiteke gure pisu egokia? Gu makinak izan ez arren, objektibotasuna zeozelan bilatu behar dogu eta kalkuluak egiteko orduan indize erabilienetako bat IMC deitutakoa da ('Gorputz-masaren Indizea') edo IQ (“Quetelet Indizea”) legez ezagutzen doguna: IMC edo IQ) = pisua(Kg)/ [altuerea(m)]2. Pisuaren sailkapena IMC-aren arabera. (SEEDO 2000) IMC balio limiteak (Kg/m2) Pisu gitxiegi <18.5 Normopisua 18.5-24.9 Gehiegizko pisua (Lehen Gradua) 25-26.9 Gehiegiezko pisua (2. Gradua: aurreobesidadea) 27-29.9 Obesidadea (Lehen Maila) 30-34.9 Obesidadea (II. Maila) 35-39.9 Obesidadea (III. Maila): morbidoa. 40-49.9 Obesidadea (IV. Maila): mutur-muturrekoa. >50 Persona europear birik batek IMC > 25Kg/m2 dauka eta gizonezkoen %10 eta emakumezkoen %15ek IMC>30Kg/m2; datu horreek, gure gizartean oro har ...

Profiterolak esne-tela eta txokolate beroagaz

Bizkaie! 2004-02-16 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Lehenengo profiterolak egingo doguz. Lapiko batean ura eta gurina jarriko doguz sutan. Gurina berotasunagaz desegiten danean, uruna ganeratuko deutsagu eta dana indarrez irabiau, masa konpaktu bat lortu arte. Horretarako, sutan jarriko dogu eta maseak ez dau lapikoaren hormetan geratu behar. Hau da pausurik inportanteenetarikoa. Segiduan, lapikoa surtatik atara eta arrautzak banaka botaten joango gara irabietan itxi barik. Ostean, masea “manga pastelera” batean jarriko dogu, muturtxu kiribildu bategaz formea emon eta laban sartzeko. Labako plaka hotz baten gainean kipula-papela ...

Mahastizaintza ekologikoa

Bizkaie! 2004-02-16 00:00   Jan edanak
Produktu ekologikoaren zigilua eta legalizazinoa lortzeko pausuak Pausuak bai mahastian, bai ardaoaren produkzinoan be emon behar dira. Mahastiari jagokonez, ondokoak kontuan hartzea komeniko da: Antxinako tratamentuak berreskuratu dira, horreei erabilpen mugak eta araudi barriak ezarriz. Gauzak holan, mahastizaintza ekologikoan, ezin daiteke ongarri artifizialik, ezta herbizidadik, ez pestizidadik edo produktu kimikorik erabili. Landarearen gaixotasunak osatzeko eta ongarritzat erabilten diran produktuak naturalak izatea derrigorrezkoa da. Horrezaz ganera, mahatsondoetan ongarri organikoak erabili behar dira, eta gehienetan ongarriak mahatsondoaren hondarretatik sortutakoak izango dira: mahatsaren ...

Loditasunagaz jo ta ke

Bizkaie! 2004-02-01 00:00   Jan edanak
Zein izan leiteke gure pisu egokia? Gu makinak izan ez arren, objektibotasuna zeozelan bilatu behar dogu eta kalkuluak egiteko orduan indize erabilienetako bat IMC deitutakoa da ('Gorputz-masaren Indizea') edo IQ (Quetelet Indizea) legez ezagutzen doguna: IMC edo IQ) = pisua(Kg)/ [altuerea(m)]2. Pisuaren sailkapena IMC-aren arabera. (SEEDO 2000) IMC balio limiteak (Kg/m2) Pisu gitxiegi <18.5 Normopisua 18.5-24.9 Gehiegizko pisua (Lehen Gradua) 25-26.9 Gehiegiezko pisua (2. Gradua: aurreobesidadea) 27-29.9 Obesidadea (Lehen Maila) 30-34.9 Obesidadea (II. Maila) 35-39.9 Obesidadea (III. Maila): morbidoa. 40-49.9 Obesidadea (IV. Maila): mutur-muturrekoa. >50 Persona europar birik batek IMC > 25Kg/m2 dauka eta gizonezkoen %10 eta emakumezkoen % 15ek IMC>30Kg/m2; datu horreek, gure gizartean oro har ...

Profiterolak esne-tela eta txokolate beroagaz

Bizkaie! 2004-02-01 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Lehenengo profiterolak egingo doguz. Lapiko batean ura eta gurina jarriko doguz sutan. Gurina berotasunagaz desegiten danean, uruna ganeratuko deutsagu eta dana indarrez irabiau, masa konpaktu bat lortu arte. Horretarako, sutan jarriko dogu eta maseak ez dau lapikoaren hormetan geratu behar. Hau da pausurik inportanteenetarikoa. Segiduan, lapikoa surtatik atara eta arrautzak banaka botaten joango gara irabietan itxi barik. Ostean, masea 'manga pastelera' batean jarriko dogu, muturtxu kiribildu bategaz formea emon eta laban sartzeko. Labako plaka hotz baten gainean kipula-papela ...

Mahastizaintza ekologikoa

Bizkaie! 2004-02-01 00:00   Jan edanak
Produktu ekologikoaren zigilua eta legalizazinoa lortzeko pausuak Pausuak bai mahastian, bai ardaoaren produkzinoan be emon behar dira. Mahastiari jagokonez, ondokoak kontuan hartzea komeniko da: Antxinako tratamentuak berreskuratu dira, horreei erabilpen mugak eta araudi barriak ezarriz. Gauzak holan, mahastizaintza ekologikoan, ezin daiteke ongarri artifizialik, ezta herbizidadik, ez pestizidadik edo produktu kimikorik erabili. Landarearen gaixotasunak osatzeko eta ongarritzat erabilten diran produktuak naturalak izatea derrigorrezkoa da. Horrezaz ganera, mahatsondoetan ongarri organikoak erabili behar dira, eta gehienetan ongarriak mahatsondoaren hondarretatik sortutakoak izango dira: mahatsaren ...

Artxoaren moileja gisatuak kardamomo esentziagaz

Bizkaie! 2004-01-15 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Moilejak gatzez puntuan jarriko doguz ezer baino lehen. Jarraian, zartagin batean oliba orioa berotzen dan bitartean, ogi birrindutik pasauko doguz moilejak. Orioa bero dagoala, moilejak sueztituko doguz bertan. Horretarako, zartagina tapetea izango da onena ze moilejek ura daukienez, holan, orio txipriztinetatik librauko gara. Su bizian prijiduko doguz eta ondoren plater batera atara, ahalik eta orio gehien kenduz. Bitartean, esne-tela preparauko dogu. Zabala baino altuagoa dan lapiko bat erabiltea da nire gomendioa. Bertan, esne-tela jarri eta irakin egingo dogu ...

Kilotxuak gora?

Bizkaie! 2004-01-15 00:00   Jan edanak
Loditasuna edo obesidadea Obesidadea mundu “aberatsetako” arazo bat da, eta gaixotasun askoren eragile be bai. Gehiegizko pisua daukien lagunen kantidadeaz jaubetu eta autore batzuk “obesidadearen epidemiaz” berbetan hasi dira. Jakin badakigu loditasuna hainbat gaixotasunetarako arrisku faktore bat dala. Arrisku faktorea izateak zera esan gura dau: obesidadeak gaixotasun horreek agertzea erreztu egiten dauala; osasun arazook ez daukie derigorrez persona lodietan agertu beharrik baina esan daigun loterian jokatzeko orduan 'irabazteko' aukera gehiago daukiezala. Gure sasoia baino lehenago eta denpora luzean zehar loditasuna ...

Ardao-ontziak

Bizkaie! 2004-01-15 00:00   Jan edanak
Ardao botila mueta asko dagoz eta bakotxak bere perfilak ditu, baina gehien bat lau botila-mueta erabilten dira: -Bordelesa: esan leiteke gehien erabilten dana dala, batez be urteko ardao baltzagaz eta zahartutakoagaz. Sorbalda zabalak ditu. Mueta honen barruan luzeagoak eta laburragoak topau geinkez. -Borgoñesa: bordelesaren antzekoa da baina “sorbalda jausikoa”. Ardao baltz eta zuriekaz erabilten da gehien bat. -Rhin: altua, elegantea. Batez be ardao gazteakaz erabilten da: gorriak, zuriak eta txinpartadunak. Euskal Herrian txakolina botilaratzeko asko erabilten da. - Apardunakaz erabilten diranak ...

Catalunya jatorri-deiturea

Bizkaie! 2003-12-31 00:00   Jan edanak
Kataluiniako jatorri deiturearen sorrerak eztabaida handia sortarazo dau ekoizleen artean: jatorri deitura tradizionalen esanetan (Priorat edo Penedes), urteetako tradizinoko jatorri deiturek indarra galtzeko ariskua dago eta epe laburrean jatorri-deitura txikiak eta indar gitxikoak (Tarragona) desagertzeko benetako arriskua. Badakizue, handiak beti jaten dau txikia!. Jatorri Deitura barri horregaz upeldegiek aukeratu beharko dabe ze lurraldegaz komerzializau gura daben euren ardaoa. Orain arte, mahaiko ardao legez komerzializetan zan ardaoa jatorri-deitura honetan sartu daiteke edo jatorri-deitura batetik bestera pasau. Dana dala, badagoz upeldegi batzuk ...

Jateko gozo-gozoak...

Bizkaie! 2003-12-31 00:00   Jan edanak
Azukre-almendrak edo almendra zurituak Zuritu ostean, frutu siku osoei (ez zatitutakoak) azukrez inguratu eta berotuta preparetan dira; holakoetan erabilten dan azukrea trinkoa eta leuna izaten da. Sarritan, usainak eta koloranteak gehitzen deutsiez. Garrapiñatuak Azalagaz edota azala kendu ostean, erre barik edota erre ostean, frutu sikuei azukrea gehituz preparetan dira. Kasu honetan, azukrea karamelizau egiten da, bikortsua da eta lodiera desbardina euki leike. Garrapiñatuei ezin jake koloranterik bota. Frutu sikuei azukrea gehitzen deutsagunean, kaloria eta karbohidrato kantidadea gora joaten da. Gogoratu ...

Otarrainxka sueztituak, ahuakate guakamole eta sardina zaharraren arrabakaz

Bizkaie! 2003-12-31 00:00   Jan edanak
Zelan egin: Lehenengo eta behin, guakamolea preparauko dogu; ahuakatea, patatea, kipulea eta tomatea prest daukaguzanean, dana batera nahastau behar da. Nahasten dogun bitartean gatza, ozpina eta oliba orioagaz puntuan ipinten joango gara, norberaren gustora jarri arte. Hau plater bazterrean itxiko dogu. Hurrengo pausua letxugea, eskarolea eta lollo arrosa erabilita ensaladea egitea da. Hau be gatz, ozpin eta oliba orioagaz puntuan jarri ondoren, guakamolearen gainean jarriko dogu. Berehala, otarrainxkak preparetan hasiko gara. Horretarako, zartagin batean jarriko doguz oliba orioa eta berakatza ...

Mariskoa edo itsaskia

Bizkaie! 2003-12-15 00:00   Jan edanak
Itsaskiak ez dira oso energetikoak, 100 gramotan (azal barik) 50-100 Kcaloria inguru izna leitekez; itsaski muetearen arabera (50 Kcal-txirlek; 100 Kcal langostinoek); ganera, kontuan izan behar dogu oskolek hondakin handia dabela eta itsaski mueta askotan 100 g. jan ahal izateko asko jan behar dala. Dana dala, preparetako moduaren arabera, batez be, saltsatan gehitzen deutsagun orio, hestebete, urdaiazpiko eta enparauek plater preparatuaren balio energetikoa asko igon arazo leikie. Arrainak legez, itsaskien proteinek funtzesko zortzi aminoazidoak daukiez baina jakin badakigu euren balio ...