Resurreccion Maria Azkue (Lekeitio, 1864 - Bilbo, 1951)
2002-11-15 00:00 Euskerea berbagai
R. M. Azkueren txatalak:
- Bein da betiko nobelatik, 'Basa-txoritxu' abestia:
'Basa-txoritxu mustur luzeak
ez igan zerura billa,
aingerutxurik bear ezkero
orra or nire mutilla.
Bere musua edurra da ta
sua biotza ta ezpanak:
berton urturik biziko dira
nire bularra ta zanak.
Ai! Nok leukezan urrezko orratza,
urre-miesa ta aria,
urrez asi eta amaituteko
ume onentzat jantzia.
Larrosatxuak bost orri daukaz,
krabeliñeak amabi;
gure umea gura dabenak
eskatu beren amari.
Neure leioko inzirrituak
illun-abarran begiak,
ene umea lo datzanarte
lo egin ...
Berriz, euskerea ahoan, etxean eta kanpoan
2002-11-01 00:00 Euskerea berbagai
Azkenik, ezin ahaztu ekimen horreek guztiak eta batzarretarako deialdiak, herritarren eretxiak edota egitasmoak jasoteko Euskara Batzordeak buletina kaleratzen dauena hilero. Herritarren arteko komunikazinoa euskeraz bermatzea eta gura daben alkarte/denda edo herritarrek barriak, oharrak eta asmoak zabaltzeko kanal euskalduna eskura jartea da hileroko buletinaren helburua.
Horreek egitasmo guztiok, Euskerearen Plan Estrategikoko lan-taldeetan, herritarrek proposatutako ekimenak dira, igaz Euskara Batzordeak abian jarritako Euskerearen Plan Estrategikoaren barruan.
Maite Gerenabarrena (Berrizko Euskara Teknikaria)
Aramaixo, Arabako herri euskaldune
2002-10-15 00:00 Euskerea berbagai
Hemen Aramaixoko euskerearen ezaugarri danak ipinttie eziñezkue bada be, inportante batzuk behintzet emongo dittugu (gehixenak ezagunek die bizkaieran):
(1) u eta i ondoko a bokala e egitten da ixe beti: gura > gure; eguna > egune; ikara > ikera; izan > isen.
(2) e + a > ie: etxea > etxie; behar > biher.
Bigarren bokala e edo o bada, orduen ie, io: gazteena > gastiena; besteok > bestiok.
(3) o + a > ue: eroan > eruen; astoa > astue.
Bigarren bokala e edo o bada, orduen ue, uo: basoetan > basuetan; astook > astuok ...
Euskeraz eskolan eta kalean
2002-10-01 00:00 Euskerea berbagai
Gogoetarako
• Leioako ereserkia:
Santimamitik Artatzako muturrera,
Lamiakotik Peruriko bazterrera
zabaltzen zaren herri goxo, sentibera...
Zahar eta gazte, guztiok batera
kantari gatoz zuri agur egitera
Lamien kabi kuttun eta oparoa,
San Juan suaren bizi txinparta beroa.
Jende gaztea zugan hezitzera doa,
gaurko bultzakadak baitakar geroa,
munduari zabaltzen diozun leihoa.
•Adituen eretxiak
Jose Maria Satrustegi (Euskaltzain Osoa, idazlea, antropologoa):
- 'Gure benetako sustraia euskalkia da eta gurasoak arduratu behar dira etxeko euskerea erakusten umeei'.
Koldo Zuazo (Idazlea):
- 'Erabat ahulduta daukagu geure hizkuntza sena ...
Errietak (Bakio-Bermeo)
2002-09-15 00:00 Euskerea berbagai
Erristak
'Mañon gure aitxek konteute, geuri etzien, gure aitxe dxoate san sonu dxoten Mañora, plasan sonu dxoten, erromeridxen sonue dxoten, ta etorte siela Bermialdekoak, Bermio Berrniokoak es, bermialdeko baserridxetakoak, orrek San Migel barridxo, Almike, orretakok gastiek, mutillek ba Mañora dxantzan, ta Mañotarrak eitxen eitzien, Mañoko mutillek, ba Mañoko neskak arekas, ayek ixete siela alegreauak beti, ta mutil alegriekas ba dxantzanta Mañoko neskak, ta Mañoko mutillek, gure aitxek esate seuen, bataran bat eote sala apur bet alegretxue baye bestiek esate seuen ...
EHUk antolatutako Jardunaldiak Leioan
2002-09-01 00:00 Euskerea berbagai
Egitaraua:
Irailaren 16an, goizean
10:00-11:15 Teresa Cabré (IULA-UPF): 'Terminología y normalización lingüística'.
11:15-11:45 Atsedenaldia.
11:45-13:00 Mercé Lorente (IULA-UPF): 'Metodologías de trabajo terminológico'.
13:00-14:15 Bertha Gutiérrez (USAL): 'Ciencia y lexicografía'.
Irailaren 17an, goizean
9:30-10:45 Araceli Diaz de Lezana (EJ-GV): ''erminologia eta normalizazinoa EAEn".
10:45-11:15 Atsedenaldia.
11:15-12:30 Miel Loinaz (UZEI): 'Euskalterm eta terminologia datu-baseak'.
12:30-13:45 Iñaki Ugarteburu (EHU): 'Euskara Institutuaren terminologia lana'.
Irailaren 17an, arratsaldean. Euskara ...
Gizaldi akabuko kontakizunak II (1864-1920)
2002-08-15 00:00 Euskerea berbagai
Etorri naz, irakurle ipentzaua eta esan deutsudaz ondo edo txarto nire mugidalda ta pensamentuak; sinisten dot, asieran esan neban gisan, euskaldunik etzala itsutuko ziabezte oneek irakurten, baña, alan bere, zeñek kenduko deust biotzetik Euskal-erriagatik daukadan maitasuna?
Amaitzera nua ipuin bategaz. Bilboko Barrenkalian bizi ei zan atso batek maite eban mutil gazte eder bat. Ezaguturik mutillak atsuaren maitasuna, esan ei eutsan:
- Zergatik maitatzen nauzu, nik begiratu bere ezin badeutsut?
Eta atsuak:
- Badakit, badakit, eranzun ei eban; baña zeñek kenduko deust biotzetik ...
Mende akabuko kontakizunak / Txomin Agirre (1864-1920)
2002-08-01 00:00 Euskerea berbagai
Mende akabuko kontakizunak. Gizon oituez bat
'Barrez lertu eragin deust adiskide batek beste erromerizale ezagun baten ipuiñakaz.
Aldra andien batzarretan beti izaten dira gizon argiak eta argi bagiak, sorrak eta azkarrak, jakindunak eta asko ikusitakoak, ez-jakiñak eta izer ikusi eztabeenakaz batera. Askoren artian asko modutako jentia. Batzuek, adierazoak dagozanak, ikusten dira erabagiak, askatuak eta ausarkiro ibilleretan; besteak lotuta, ganorabaga, zer egin eztakiela pausu bakoitzian. Argia daukana argiro, argirik eztaukana illunean: gauza jakiña da eta nunnaikua.
Euskaldun erromeriazalien aldran bere bazan ...
Igorren, euskerea zuzterretik
2002-07-15 00:00 Euskerea berbagai
Joseba Ipiñazar, Igorreko Alkatea eta Arratiko Mankomunidadeko Burua:
'Euskerea bizibarritzeko plan orokorraren harian, orain arte egindako pausuak oso egokiak izan dirala ikusten dot.
Herriko talde guztien artean lehenengo batzarrak egin ostean, ikusi dot hainbat herritarren erantzuna oso ona izan dala, eta horrek esan gura dau herriak badaukala interesa plan honetan.
Arlo guztietan lantalde ugari sortu dira (kulturea, kirola, hezkuntzea, dendariak...) eta euren artean batzarrak egin dabez; ganera, herritar askok hartu dabe parte lantalde horreetan.
Nik neuk, Udaleko Buru legez, herritarrei ...
Nire berbie euskeraz
2002-07-01 00:00 Euskerea berbagai
'Bizkaierea era erabilpena' jardunaldiak Gernika-Lumon
Euskal Herririk ezin da izan
ez badago euskaldunik,
ez euskaldunik euskera barik,
ez argi bako egunik.
'Gure berbie euskeraz' bedi,
baztertu barik lagunik,
ez daien esan Gernika-aldea
euskalduna ez dogunik.
Ez dakianak beharko leuke
ahal dan neurrian ikasi,
baina ez inor errudun bila
auzora joan igesi.
Hazaina handirik ez dogu behar,
bakarrik berbetan hasi.
Dakigun danok geure herrian
euskeraz gaitezan bizi.
Hizkuntza danak gurgarri dira,
bakotxa bere izakeraz.
Herri bakotxak dauka beria;
pozik gagoz geuriegaz ...
Bilbon euskeraz blai
2002-06-15 00:00 Euskerea berbagai
Datu horreek guztiak eta bestelako batzuk kontuan hartzea nahitaezkoa izango da aparteko tratamentua behar eta merezidu dauen urian, Bilbon Euskerearen Erabilerearen Sustapenerako Plangintzea egiteko.
Koldo Isusi Zuazo
'Icioqui dugu, guec ajutu ez dugu'
2002-06-01 00:00 Euskerea berbagai
Testu honetako ezaugarri filologiko nagusienak ondoko honeek dira:
- Sinkopa maila handia.
- Asimilazino bokalikorik eza.
- Mendebaldeko euskalkiaren aditz formak: dau.
- Amaierako -n bako soziatiboa: -ki.
- -rik ablatiboa.
- -dana erlatiboa.
- Hegoaldeko goi-nafarreraren ezaugarria: igor izenordain zehaztubakoa, bokalen arteko 'g' eta guzti.
Kontuak kontu, aurretiaz bagenkian arren eta Koldo Mitxelena edo Iñaki Camino lako hizkuntzalari eta filologoek aztertu izan daben legez, Barindanon topautako testu honek argi erakusten dau Lizarrako Merindadean antxina erabilten zan euskereak mendebaldeko zein nafarroako euskerearen ezaugarriak ebazala.
Koldo Isusi Zuazo
Euskal Herriko ipar-mendebaldeko euskerea
2002-05-15 00:00 Euskerea berbagai
Alonsotegiko barriemoile euskaldun batek -Engrasi Etxebarria artibarrak- holantxe esan euskun 1997an:
«…ba, emeti, Karrantzati gora, ta berantza, berantza, berantza… Se au dana ise san euskaldune. Ba, Gordejuelako etxaldea' danak, ba, dires: Iñarritu, Arzuria, Aretxederra… guria da Isuskiza… Lekubarri… Danak euskaldunek. Baserrik danak euskaldunek. O sea, Gordejuelan aurreko denporetan danak euskaldunek. Ta gero asi sen galduten da galduten… Galdu san bai. Galdu senean asi sian emen minak eta, bearren eta… Altos Hornos eta. Jendea etorri san kanpoti. Danak erdera ta… ala ...
Arrain txikiak
2002-05-01 00:00 Euskerea berbagai
Jan daigun arraina, gauza ona da-ta, baina hori bai, legearen barruan. Txikiak errespetetan ez dabezan pirata asko dagoz gure artean, arrain kontuan zein osterantzean.
Eneko Barrutia,
Irakaslea, idazlea.
Behar egitea
2002-04-08 00:00 Euskerea berbagai
Kontua horixe da, behar egitea. Egin dan eta egin dogun baino gehitxuago egitea, normalizazino bidean.
Eneko Barrutia
Nabarmenak
Sinatu edozer egin leiteke, baina neurriak... Prentsaburu erdalduna izentau barri dabe. País!
»» San Mamesen be 'Lehenengo berbea ...