Lehendakari ostikolaria San Mamesen
2004-03-26 00:00 Antxinakoak Geurera
1924-25 denporaldia izan zan Agirrek Athleticen jokatu eban onena. Lehenengo partidua Deustuarren kontra jokatu eban 1924ko zemendiaren 30ean; partidu horretan sartu eban bere lehenengo gola. Partiduko laugarrena izan zan: Allendek parera etorri jakozan aurkari guztiak gainditu eta Txirriri bota eutson baloia. Honek luze emon eta Agirrek buruz, sareetara bialdu eban baloia. Hurrengo eguneko egunkariek Agirreren berragerpena jaso eben elementu bikaina zala esanaz. Denporaldi horretan, beste partidu bi jokatu zituan Agirrek: Barakaldoren kontra lehenengoa, 1925eko zezeilaren 24an, eta Athleticek 8 eta ...
Lehendakari ostikolaria San Mamesen
2004-03-19 00:00 Antxinakoak Geurera
1924-25 denporaldia izan zan Agirrek Athleticen jokatu eban onena. Lehenengo partidua Deustuarren kontra jokatu eban 1924ko zemendiaren 30ean; partidu horretan sartu eban bere lehenengo gola. Partiduko laugarrena izan zan: Allendek parera etorri jakozan aurkari guztiak gainditu eta Txirriri bota eutson baloia. Honek luze emon eta Agirrek buruz, sareetara bialdu eban baloia. Hurrengo eguneko egunkariek Agirreren berragerpena jaso eben elementu bikaina zala esanaz. Denporaldi horretan, beste partidu bi jokatu zituan Agirrek: Barakaldoren kontra lehenengoa, 1925eko zezeilaren 24an, eta Athleticek 8 eta ...
Mozorro sasoian
2004-03-12 00:00 Antxinakoak Geurera
Bilbon sortutako lehenego konparsak “La Bilbaina” eta “La Moderna” izan ziran. Konparsa bi horreen arteko arazoak nahiko gogorrak izan ziran. Antza danez, konparsa bat antolatzeko batu zan bilbotar taldea. Lehenengo ensaioak egin eta “La Bilbaina” konparsan, urteteko prest egoala, taldeko partaideen artean diskusinoak sortu ziran. Batzuen eta besteen artean konpontzerik ez egoala ea, taldeko batzuk “La Moderna” konparsea sortzea erabagi eben.
Baina hor ez ziran amaitu talde bien arteko arazoak. Ordurako asmauta egoan abestietariko baten letrea talde batena zan eta ...
Mozorro sasoian
2004-02-28 00:00 Antxinakoak Geurera
Bilbon sortutako lehenego konparsak 'La Bilbaina' eta 'La Moderna' izan ziran. Konparsa bi horreen arteko arazoak nahiko gogorrak izan ziran. Antza danez, konparsa bat antolatzeko batu zan bilbotar taldea. Lehenengo ensaioak egin eta 'La Bilbaina' konparsan, urteteko prest egoala, taldeko partaideen artean diskusinoak sortu ziran. Batzuen eta besteen artean konpontzerik ez egoala ea, taldeko batzuk 'La Moderna' konparsea sortzea erabagi eben.
Baina hor ez ziran amaitu talde bien arteko arazoak. Ordurako asmauta egoan abestietariko baten letrea talde batena zan eta ...
Bihar da ba...
2004-02-16 00:00 Antxinakoak Geurera
6
Maite azaba za(har)ren legiak
jantza ta jolas garbiak
Aupa mutilak gora Euskera
Gora euzkotar guztiak
Urteak aurrera joan ahala, Santa Ageda abestuteko ohitureak zentzu kulturaletik harago zentzu politikoa be hartu eban batzuetan. Francoren sasoian euskal nortasuna erabat zapalduta eta zigortuta egoan eta euskereagaz eta Euskal Herriko ohiturakaz lotutako edozein ekintza sarri bihurtzen zan askatasunaren aldarrikapenerako ekintza. Eta Agate Deunaren ohiturea be ez zan horretan albo batera geratu. Horregaitik, berrogei urteko diktadura baltz haretako urteetan, Santa Ageda kantua ...
Bihar da ba.....
2004-02-01 00:00 Antxinakoak Geurera6
Maite azaba za(har)ren legiak
jantza ta jolas garbiak
Aupa mutilak gora Euskera
Gora euzkotar guztiak
Urteak aurrera joan ahala, Santa Ageda abestuteko ohitureak zentzu kulturaletik harago zentzu politikoa be hartu eban batzuetan. Francoren sasoian euskal nortasuna erabat zapalduta eta zigortuta egoan eta euskereagaz eta Euskal Herriko ohiturakaz lotutako edozein ekintza sarri bihurtzen zan askatasunaren aldarrikapenerako ekintza. Eta Agate Deunaren ohiturea be ez zan horretan albo batera geratu. Horregaitik, berrogei urteko diktadura baltz haretako urteetan, Santa Ageda kantua ...
Santiagorako bidean
2004-01-15 00:00 Antxinakoak Geurera
Halan da be, Bizkaiak itsasoa daukanez, baegoan beste aukera bat be: Bizkaira arte oinez etorri beharrean, itsasontziz etortea. Kasu honetan, liburuetan agertzen dana aitatuz, porturik erabilena Bermeo genduan eta bertora heltzen ziran Ipar Europako erromes asko. Gero Bermeotik aukerak bi ziran: batetik, Mundakatik Gernikarantz egitea eta hemendik lehen aitatutako bideetariko bat jarraitu; bestetik, Bermeotik Mungiarantz egitea gero handik Bakioko San Pelaioren baseleizatik osteratxua eginaz, bardin Bilboko bidea harturik.
Honexek dira labur batuta Santiagora bai oinez zein zaldiz edo burdiz, erromes ...
Izarraren atzean
2003-12-31 00:00 Antxinakoak Geurera
Beste alde batetik, Hiru Errege Magoetako bat baltza zala onartu dogu eta barriro be Mateoren testua hartuz, honek ez dakar ezer errege baltzaren ganean. Zehaztasun handiegirik ez dago baina gaur egun bata bizar zuriagaz eta bigarrena bizar baltzagaz irudikatzen doguz. Erregeetariko bat baltza izatea XIII. mendetik aurrera zabaldu zan ideian oinarritzen da. Interpretazino horren arabera, errege bakotxa, Noegandik sortutako munduan ziran lehenengo hiru arraza desbardinekaz bardinduko leukez erregeak: kasu honetan, baltza Afrikan finkatutako 'kamiten' arrazaren ordezkaria izango litzateke.
Magoen irudiekaz ...
Gaxo barrija: gripea
2003-12-15 00:00 Antxinakoak Geurera
Euskadiko beste lurraldeetan be egoerea antzekoa zan: irailean zehar zabaltzen joan zan gaixoa eta bere indarrik nagusiena urrian agertu eban. Araban urriko lehenengo egunetan ikastetxeak zarratu egin zituen. Bardin egin eben Gipuzkoan zein Bizkaian be.
Bizkaiaren kasuan, beste lurralde batzuetan agintariek egin eben moduan, lehenengo egunetan ez jakon gripeari garrantzia larregirik emon. Orduko egunkarietan agertzen diran albiste gehienak, Europak, Mundu gerra amaitzear dagoela bizi dauen egoerearen ganekoak dira, eta jakina da irailean zabaldutako kalteak, irailaren azkenengo egunetarako zer esan asko ...
'…gure legea gorde...'
2003-12-01 00:00 Antxinakoak Geurera
Aurrez aurreko giroa luzaroko kontua izan zan
Nafarrek eurenak egin zituen Iparragirrek sortutako Gernikako Arbolaren abestiko testua eta musikea. Bertan agertzen zan ondoen, euren ustez, foruen esangurea eta garrantzia. Abestiaren berbak itzuli be egin ziran erderara. Beste alde batetik, foruen alde eta Gamazoren kontra Iparragirreren abestiaren musikea aprobetxau eta beste berba batzuk asmau zituenak be agertu ziran.
Egoerea okerrera joiala ikusirik, Espainiako gobernuak Nafarroako diputaduak deitzea erabagi eban. Hasieran ez eben joan gura izan, baina azkenean, arazoari konponbidea emoteko asmoagaz ...
Sabino Arana giltzapean
2003-11-15 00:00 Antxinakoak GeureraHalan da be, korreosen telegramea hartu eban beharginak nork bialdu eta zer ipinten eban ikusirik, ez eutson biderik emon eta nagusiari kontau eutson. Biharamunean, maiatzaren 27an, Gobernu Zibilak Epaileari bialdu eutson telegramea, honek Sabino Arana bere aurrera deituz. Sabino Arana Bilbon ez egoanez, Gernikako epaileari emon eutsen Sukarrietan egoan Sabino Arana topetako agindua.
Epailearen aurrean Aranak telegramea berea zala baieztau eban. Berak azaldu ebanez, Pedro Grijalbari egindu eutson bialtzeko bera Sukarrietan egoalako eta nahiz eta 26an Bilbora etorri beharra euki ...
Agoteak: Abderrahmanen ondorengoak, godoak?
2003-11-01 00:00 Antxinakoak Geurera
Hori guztia aintzat hartuta, agoteen egoerea ez zan bape erakargarria. 'Odol garbia' probetako egiten ziran azterketetan be, eskekoek argi erakutsi behar eben arbaso agoterik ez izatea, mauru, judu eta Inkizisinoak zigortutakoekaz pasetan zan legez. 1817an eta 1818an, barriro be, Nafarroako Korteak ahalegindu ziran agoteen izen ona ezartzen eta euren kontrako gorrotoa desagertarazoten; horretarako, agote izena ez erabilteko agindua eta erabilten ebanari iraintzaile zigorra ezartzea eta agoteei Nafarroako ganerako herritarren eskubideak aintzatestea erabagi eban.
Egunak, urteak eta mendeak aurrera joan ahala ...
RSBAPen historia laburra Xabier Muniberen jaiotzaren urteurrenean
2003-10-15 00:00 Antxinakoak GeureraRSBAPeko kideen artean, Euskal Herrian sasoian ziran ilustratu edo gizon argi ia guztiak ikusi geinkez, besteak beste, Mazarredo, Olaso, Samaniego edo Landazuri. Bazkideak be laster ugaldu ziran: 1768an 57 baino ez baziran, 1778an ia-ia mila ziran eta 1788rako 1.300 ziran alkartekideak. Ganera, euretariko asko, Filipinetan eta Mexikon egozan euskaldunak ziran.
Alkartearen bizitasunari eusteko, kide bat baino gehiago egozan herrietan astero batzarra egiten ahalegintzen ziran, holan bazkideen artean ideiak, argibideak eta liburuak alkarri emoteko asmoz. Sarritan, kanpotik be ekarten ebezan ...
Soinekoa zuri, burua orlegi eta bihotzea sutan
2003-10-01 00:00 Antxinakoak Geurera
Edozelan be, hurrengo urteetan Nafarroako erresumak, barriro be indarra hartu eban, eta Bizkaiko jaunek, Gaztelakoen aldekoak izanda, euren eskuduntza edo konpetentziak galdu zituan. Euren lekua, Ladron sendikoek hartu eben, honeek ziralako Nafarroakoen aldekoak. Egoera hori ezan luzarorako izan eta XII. mendeko azken urteetan, barriro be Haro sendikoa zan Diego Lopezek bere agintea berreskuratu eban. Gainera, ez zan erdiko lurrakaz bakarrik geratu eta beste lur batzuk gehitu eutsozan orduko 'Bizkaia' zan lurraldeari; berbarako, 1212an, Gaztelako Alfonso VIII.ari Navas de Tolosan ...
Urdaibaiko zaindaria
2003-09-15 00:00 Antxinakoak Geurera
Urteak aurrera joan ahala eta sendi loturak eta oinordekotzak jarraituz, gazteluak beste hainbat jaube ezagutu zituan. Beharbada ezagunena Eugenia Guzmán eta Portocarrero, Montijoko Kondeen alabea izan leiteke. Beragaz ezkondu zan 1856an Carlos Luis Napoleón, Napoleón III.a izenez ezagutuko zan Frantziako agintaria (ez daigun nahastau Napoleón ospetsuagaz, sarri Arteagako gazteluaren gainean berba egiterakoan pasetan dan moduan).
Honen seme nagusia jaio zanean, Eugenio Luis Juan Jose Bonaparte, Bizkaiko Batzar Nagusiek 'jatorriz bizkaitar' titulua emon eutsen. Hori jakinda, beharbada harrituta edo lurralde ...
Arraunaren bitsak
2003-09-01 00:00 Antxinakoak Geurera
Kontuak kontu, irailaren 5 eta 12an egin ziran Kontxako estropadak eta hor Ondarroako Club Deportivo Aurrerakoek irabazi eben. Ondarroako kaleetan ospakizunetan egozala, bertatik pasau zan Lekeitiar sendia. Hareek ezagututa, etorkizunean fundamentuzko arraunlariak gura bazituen, alabak bertan ixteko esan eutsien familiako nagusiari. Honegaz batera, hurrengo egunetan, pasadizuaren ganeko bertsoak argitaratu ziran: 'Bertso Berriac, José Bronchec jarriac' eta 'Bertso berriak Burgoak jarriak' izenburuagaz. Bietan Lekeitiarren kontrako hainbat asmakizun eta broma botaten ziran.
Lekeitiarrei ez eutsien bape graziarik egin eta bertoko alkatea zan ...
Euskaldunak Colonen espedizinoan
2003-08-15 00:00 Antxinakoak Geurera
Edozelan be, ez ziran hor amaitu euskaldunen kontuak. Behin lehorreratzea lortu eta gero, Colonek eta berak agindutako hiru ontziek, kostaldetik egindako bidaiaren bidez, lur barriak topetan emon zituen hurrengo egunak. Abenduaren 24an, gabon gaua ospatzen egozala-eta, lemazainak bere postua, txo lanak egiten zituan Martin Urtubia Natxituarraren eskuetan itxi eban, arriskurik ez egoala pentsaurik. Baina kostaldea ez zan bape apoposa aprobetan ibilteko eta bertan egozan koralezko atxetariko batek, ontzia ebagi eta handik ordu gitxira 'Santa Maria' bertan hondoratu zan.
Colon haserre ...
Manuel Iradier: euskal esploratzailea
2003-08-01 00:00 Antxinakoak Geurera
Gasteizera bueltau eta erabat ahulduta egoan 'La exploradora' alkartea barriro indartzeaz aparte, beste esplorazino baterako etxeko diruak batzen hasi zan Iradier. Bigarren bidaia honetako asmoa, Espainiak Ginea aldean zituan lur guztiak zeharkatzea zan. Dirua lortu eta barriro Gineara heldu zanean, lau hilebete baino ez zituan emon bertan; kalentureak jota, barriro Gasteiz aldera bueltau behar izan zan. Halan da guztiz be, lau hilebete horreetan, 101 akordu edo hitzarmen izenpetu zituan bertako taldetako nagusiekaz. Sinautako akordioek 14.000 kilometro koadroko esparrua hartzen ...
Jesus Insausti 'Uzturre': abertzale baten burrukea
2003-07-15 00:00 Antxinakoak Geurera
Gerrea irabazterik ez egoan eta gudariak atzeraka joan ziran Kantabriako Santoñako portura arte, handik gero Iparralderantz edo Kataluiniarantz joateko asmoz. Italiarrakaz tratua egin baina honeek ez eben bete eta, azkenean, gudari gehienak Santoñako kartzelan sartu zituen. Gauzak larri egon arren, oraindino larriago jarri ziran, italiarrak euren lekua frankistei itxi eutsenean.
Uzturreri hamabi urteko zigorra ezarri eutsien. Gero Kadizeko Puerto de Santa Mariara eroan eben eta handik Sevillara, 1941ean libre itxi eben arte. Orduan Bilbo aldera joatea erabagi eban.
1943an barriro ...
Bardintasun eskolak
2003-07-01 00:00 Antxinakoak Geurera
1920tik 1923ra bitartean eregi zituen lehenengo eskolak
1923rako 47 egozan zabalik. Geldiro-geldiro, zirriborroetan emondako datuak aldatzen joan ziran, batez be, egoera politikoaren eraginez. 1917-18 urteetan, euskal abertzaleak Bizkaiko Aldundian gehiengoa lortu eta Ramon de la Sota Aburtoren eskutik, Luis Eleizaldek emondako oharrak goitik behera aldatu ziran. 1919tik aurrera, abertzaleak ez ziran alderdi politiko guztiak batu, Liga Monarkikoa osotu eta abertzaleei Aldundian euken gehiengoa kendu eutsien. Orduan, euskal kultura eta ezaugarriekaz erabat lotuta egoan eskoletako irakaskuntzea aldatu egin eben. Euskereak berak ...
Nabarmenak
