Badakigu Basque Culinary World Price sariaren 10 finalistak nortzuk diran

Bizkaie! 2018-07-03 11:58   Jan edanak

Gaur emon ditue ezagutzera Basque Culinary World Prize 2018ren 10 finalistak. Sari berezi eta global hori Eusko Jaurlaritzeak eta Basque Culinary Center-ek emoten dabe, Euskadi-Basque Country estrategiaren barruan, eta hainbat alorretan (barrikuntzan, teknologian, ingurumenean, osasungintzan, elikagaigintzan eta garapen sozial edo ekonomikoan) ekimen eraldatzaileak dituen sukaldariak saritzea dau helburu.

Epaimahaiak hautatutako hamar sukaldariek (7 gizon eta 3 emakume) askotariko proiektuetan egiten dabe lan, jasangarritasunagaz, ikerketeagaz, osasunagaz, elikadurearen inguruko hezkuntzeagaz edo biodibersidadeagaz lotuta.

Kontuak kontu, ondokoak dira hamar finalistak: Anthony Myint (AEB); Caleb Zigas. (AEB); Dieuveil Malonga (Kongo / Alemania); Ebru Baybara Demir (Turkia); Heidi Bjerkan (Norvegia); Jock Zonfrillo (Australia / Eskozia); Karissa Becerra (Peru); Marc Puig-Pey (Espainia); Matt Orlando. (Dinamarka / AEB); Virgilio Martínez (Perú).

Cosme, Enrique Olvera chef mexikarraren New Yorkeko jatetxea, izan da 10 finalisten izena ezagutzera emoteko hautatutako lekua. Ekitaldian izan dira Bittor Oroz, Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza, Arrantza eta Elikagaien Politikako sailburuordea; Joxe Mari Aizega, Basque Culinary Centerreko zuzendari nagusia; Leonor Espinosa, Basque Culinary World Prizeren igazko irabazlea eta Enrique Olvera, Basque Culinary World Prizeko epaimahaiko kidea eta anfitrioia.

Hamar finalisten aurkezpenean, honako hau esan dau Bittor Oroz Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza, Arrantza eta Elikagaien Politikako sailburuordeak: 'Euskadi - Basque Country estrategia integralaren barruan kokatzen da saria, eta haren helburua da euskal gizartearen balio komunak, besteak beste, ahaleginaren kulturea, konpromisoa, hobetzeko gaitasuna, bokazino barritzailea eta lehiakorra, emakume eta gizonentzako aukera-bardintasuna Euskadiren irudiari lotzea, nazinoarteko gure bisita-txartela izan daitezan'.

Finalistak:

Anthony Myint. AEB

Ikuspegi zientifiko eta barritzaile oinarri hartuta, Anthony Myint erakusten dago jatetxeak klima-aldaketearen kontrako burrukarako adibide izan daitekezala. San Frantziskoko bizitza gastronomikoaren parte da Mission Chinese Food jatetxeagaz, eta ZeroFoodprinten sortzaileetako bat. Irabazi asmorik bako erakunde horrek aholkularitzea eskaintzen deutse janariagaz lotutako negozioei, euren karbono-aztarnak murriztu edo, batzuetan, ezabatu deiezan. ZeroFoodprintek berotegi-efektuko gasak sortzen dituen jatetxearen operazino guztiak ebaluetann ditu eta, diagnostiko horren abiapuntutik, eraginkortasuna hobetzeko alternatiben plan bat aurkezten deutse, galera ekonomikorik barik. 2016an Myintek The Perennial zabaldu eban, edozein ingurumen-inpakturi aurre egiteko zerotik diseinautako jatetxe bat. 2018an, mundu osoko 178 jatetxek konpromisoa hartu eben mobimentu horregaz.

(Ingurumena – Jasangarritasuna – Ikerkuntzea)

Caleb Zigas. AEB

Zigas La Cocina inkubagailu sozialeko zuzendaria da. Proiektu horrek laguntzinoa emoten deutsen baliabide gitxiko personei (gehienbat, emakume etorkin eta afroamerikarrei) San Frantziskon beren negozio propioaren jaube izan daitezan. Bost urteko prestakuntza- eta jarraipen-programa bategaz, La Cocinak 30 mikronegozio sortzen lagundu dau, eta beste 90 sustatu. Euren lanari esker, sektore gastronomikoan inklusibidadea eta bardintasuna handitu da, emakumeak jatetxe-jaubeen % 33 eta sukaldeburuen % 21 diran herrialdean. Pastelgilea lanbidez eta Globalizazino eta Kulturako graduduna Michiganeko Unibersidadean, Zigasek mikroproiektuen finantzaketeari buruzko prestakuntzea jaso eban Bolivian, ProMujer GKEagaz lankidetzan ibili zanean.

(Ekintzailetza – Gaikuntza – Migrazinoa - Generoa)

Dieuveil Malonga. Kongo / Alemania

Kongon jaioa eta 13 urte zituanetik Alemanian hezia, chef gazte honek Frantziako telebistako Top Chef programan parte hartzeak emon eutson ospea erabili eban Afrikako talentu gastronomikoa ikusarazoteko. 2016an sortu eban Chefs in Africa plataformeagaz, aholkularitzea emoten deutse sukaldari eta ikasleei, eta lana edo diru-laguntzinoak eskaini leikiezanen enpresa, akademia, hotel eta jatetxeakaz hartu-emonetan jarten laguntzen deutse. Helburua da berak bezela sukaldaritzarako bokazinoa daben gazte guztiei aukerea emotea gaur egun aurrean dituen oztopoak gainditzeko. Afrikako eta diasporako 4.00 sukaldari baino gehiago batu dira sare horretara. Bere lana babesten dabe, besteak beste, Turismoaren Mundu Erakundeak eta Unescok.

(Aktibismoa – Garapen profesionala – Gizarteratzea – Diskriminazioaren kontrako burrukea)E

Bru Baybara Demir.

Turkian, munduan errefuxiatu siriar gehien jasoten dauen herrialdean (3,5 milioi baino gehiago), chef nekaezin honek gastronomia erabilten dau gizarteratzeko tresna lez. Bere ekimenetan Baybara Demirrek herrialde bi horreetako emakumeak ahalduntzen ditu eta aurreretxiak indarbakotzen ditu kulturen arteko trukeak dakarren aberastasuna nabarmenduz. Bere azken proiektua mugatik gertuko Mardin probintzian garatu dau. Bertako nekazaritza kolpatua bizibarritu nahi dau, emakumeen arteko langabezia handiaren kontra egiteko eta laborantza-teknika tradizionalak babesteko. Igazko urtera arte Harran Gastronomy Project ekimeneko hezitzaile nagusietakoa izan zan. ACNURen proiektu horretan prestakuntzea emon jaken 160 personari (emakume turkiar eta siriarrak) eta gero errefuxiatuen esparruetan lan egiteko kontratau zituen.

(Migrazinoa – Generoa – Gizarteratzea – Nekazaritzea)

Heidi Bjerkan. Norvegia

Norvegiako sukaldaritzako figura honek inguruagaz harmonian dagoan jatetxe-eredu bat eta egoera sozialagazko konpromisoa dauen gastronomia bat defendiduten ditu. Credo izeneko bere jatetxean sistema zirkular bategaz egiten dabe lan Trondheim inguruko nekazariakaz. Nekazari horreekandik lortzen ditue elikagai organikoak, eta sortutako hondakinak itzuli egiten deutsez, ongarri lez erabilteko. 2017an, Norvegiako errege-familiaren sukaldari izandako chef honek Vippa azeleragailu soziala jarri eban martxan, errefuxiatu eta etorkinak trebatu eta lan egiteko aukerea emateko. Bjerkanek Osloko portuko arraina batzeko lantegi zahar bat hartu eta kaleko janariaren merkatu zaratatsu bat abiarazo eban. Hango postuetan, Vippako parte-hartzaileek beren platerak preparau eta zerbiduten deutsiez bezeroei. oro har gazteak izaten dira, kulturarteko aniztasuneko espazioak erakarritakoak.

(Jasangarritasuna – Ekintzailetzea – Laneratzea – Migrazinoa)

Jock Zonfrillo. Australia / Eskozia

Chef eskoziar hau itzaltzen dagoan elikadureari buruzko memoria bat gordeteko dabil lanean: Australiako aborigenena, hain zuzen. Australiako nortasun gastronomikotik kanpo geratu dan antxinako kultura zahar hau deskubridu eta aldarrikatzen emon ditu azken 17 urteak. Denpora horretan, urruneko ehunka herrixka bisitau, eta bertako biztanleen aberastasun gastronomikoa jaso eban, gerora Orana izeneko bere jatetxe ospetsuaren menuan eta telebistako programetan txertatzeko. 'Jasotakoa baino gehiago itzultzeko' filosofiari jarraituz, Zonfrillok Orana fundazinoa sortu eban 2016an, helburu ugarigaz: indigenen komunidadeei bidezko produkzino eta merkaturatzerako laguntzinoa emotea, lurraldeko 10.000tik gora osogaiak dokumentau eta erabilera barriak ikertzea, besteak beste.

(Ikerkuntzea – Biodibersidadea – Tradizinoa – Ekonomiaren garapena)

Karissa Becerra. Peru

Emakume hau sukaldaria, idazlea eta diseinatzailea da baina, batez be, aktibistea, txikitatik janariagaz eregiten dogun loturea eraldatu nahi dauena. Filosofiako eta antropologiako ikasketak egin ditu Becerrak, eta ume zein helduei erakusten deutse jaten ikasteko pentsau deiela. Asmo handieneko bere proiektua La Revolución deitzen da. Irabazi-asmorik bako erakunde horrek jarduera-katalogo bat dauka, jaten doguna ezagutzeko helburua dauena, baita elikagaien eta personen arteko lotura emozional bat sortzeko helburua be. Milaka ume, guraso eta hezitzailek parte hartu dabe tailer horreetan, eta bertan batutako diruagaz Becerrak elikadurearen inguruko hezkuntza baliabide gitxiko eskoletara eroan dau eta presioa egiten dabnil, Peruko hezkuntza publikoko curriculumean txertatzeko.

(Aktibismoa – Elikadureari buruzko hezkuntzea – Jasangarritasuna)

Marc Puig-Pey. Espainia

El Bulliko sukaldaritza-talde iraultzailean ia hogei urtean ibili eta gero, Puig-Peyk bere sormena zientziaren eta osasunaren zerbitzura ipintea erabagi eban. Bartzelonako Alícia fundazinoaren sukaldaritzearen arloko arduraduna da chef hau, eta janariaren arloko konponbideak ikertzen eta sortzen ditu elikadurako murrizketak dituen ume eta helduek ahalik eta osasuntsu eta gozoen jan ahal izan deien. Haren lidergoa funtsezkoa izan da gaixoen eguneroko bizitea hobetu daben proiektuen arrakastarako. Eraldatutako testurak baino jan ezin leikiezan pazienteentzako errezetak zehazten ibili da; hezteko bideojokoen produkzinoan lagundu eta, oraintsu, minbiziaren kontrako tratamenduan dagozanentzako sukaldaritzako proposamenak egiten jardun dau. Gida horreek dobakoak dira eta herritar guztientzako dagoz eskuragarri online.

(Osasuna – Barrikuntzea – Ikerketea)

Matt Orlando. Dinamarka / AEB

Elikagaiak alferrik galtzearen kontrako burrukan eragin gehien dauen sukaldarietako bat. Ikuspegi barritzaile bategaz, Orlandok erakuitsi dau osogaiak eta baliabideak ahalik eta gehien aprobetxeteak lotura estuagoa dauela paradigmak aldatzeagaz eta logika zirkularrak geure egiteagaz baino. Orlandorentzat, produktu batek dakarren guztiak badau potentziala, eta sukaldariaren egitekoa da, eta ez osogaiarena, hori probetea. Amass jatetxean lehia-giro osasuntsua sustatzen dau bere lantaldeko kideen artean, konponbide eta teknika barriak bilatzeko, holan ikerketea eta goi-mailako sukaldaritzearen armak buztartuz. Amassek osogai organikoak baino ez ditu erabilten, eta azken hiru urteetan sortutako hondakinak % 75 murriztea lortu dau. Rene Redzepiren hurreko kolaboratzaile izan ondoren, Orlandok bere jatetxea hezkuntzarako baliabide bihurtu dau, uriko umeek landareak landatzen, kozinetan eta konsumiduten ikasi deien.

(Barrikuntzea – Food waste – Jatetxe-eredu barriak – Hezkuntzea)

Virgilio Martínez. Peru

Jatetxeakaz baino, gastronomia ulertzeko dauen moduagaz lotu behar dogu Virgilio Martínezen lana: barrikuntzea, ikerkuntzea eta garapena ardatz berean buztartzen ditu ekosistemakaz eta antxinako jakinduriagaz. Central jatetxe ezaguneko chefak, Malena arrebeak lagunduta, diziplinarteko talde bat zuzentzen dau Mater Iniciativa ekimenean. Horren bidez, dokumentazinorako, trukerako eta esperimentazinorako plataforma bat eregiten dago eta, ganera, ingurumeneko zein gizarteko biodibersidadearen eta beste gai batzuen inguruko ikuspegi partikularra sustatzen dau. Moray aztarnategi inkearen parean 3.500 metrotik gorako altueran edegi dauen MIL jatetxe barriagaz jatetxe-eredu inspiratzaile bat sendotu dau, tokiko komunidadeakaz interakzinoan. Izan be, integrau egiten ditu komunidade horreek nekazaritzako jarduera jasangarrietan, ezagutzearen trukean eta kultura anitzeko alkarrizketen sorkuntzan.

(Ikerketea – Barrikuntzea – Biodibersidadea – Tradizinoa)

Maiatzaren 31ra arte batzorde teknikoak 40 herrialdetako 140 hautagairi buruzko 195 izentapen jaso zituan. Kopuru horreek % 28ko igoerea dakarre igazko datuakaz alderatuta, eta irismen geografikoa be zabalagoa da. Gastronomiak izandako eboluzinoaren egiaztapena da izentapen kopurua eta horreen kalidadea handitzea; chefen belaunaldi batek ulertu eban lanbidearen dimensinoa biderkatu eikeala.

Esangurahorretan, Joxe Mari Aizegak, Basque Culinary Centerreko zuzendariak, hauxe azaldu dau: 'Hunkitu egiten gaitu hainbat arlotan inplikautako profilen aniztasunak. Bakotxak –bere modura eta testuinguruan– erakusten dau chefek gizarteagazklo loturea izateko zer konpromiso hartu leiken, sukaldaritzeari diziplinarteko dimensinoa emonez. Istorio inspiratzaileak eskaintzen deuskuez, eta guri ilusino handia egiten deusku horreek konpartidu ahal izateak'.

Irabazlea hamar finalisten artetik aukeratuko dau epaimahai batek. Joan Roca –Celler de Can Roca jatetxeko chefa (Girona)– izango da epaimahaiburua, eta Basque Culinary Centerreko Nazinoarteko Kontseiluko ondoko chefak haren ganerako kideak: Massimo Bottura (Italia), Gastón Acurio (Peru), Dominique Crenn (Estatu Batuak), Michel Bras (Frantzia), Yoshihiro Narisawa (Japonia) eta Enrique Olvera (Mexiko).

Gonbidadu berezi batzuk be izango ditu epaimahaiak: Ruth Reichl idazle estadubatuarra, Bee Wilson idazle gastronomiko eta kazetari britainiarra, Andoni Luis Aduriz, Mauro Colagreco eta Manu Buffara sukaldariak, David Gelb errealizadore estadubatuarra, Ilse Crawford diseinatzaile britainiarra eta Leonor Espinosa chef kolonbiarra, 2017ko Basque Culinary World Prize sariaren irabazlea.

Irabazlearen izena 2018ko garagarrilaren 24an emongo dabe ezagutzera, Basque Culinary Centerren Nazinoarteko Kontseiluak Modenan (Italia) egingo dauen urteroko bileran.