Almendrak eta Gabonetako postreak

| Ikusi handiago | Argazki originala

Gizakiontzako, almendrea oso antxinatik da elikagai garrantzitsua. Nutrienteei jagokenez, eta sukaldean dituan propiedadeak dirala eta, oso estimadua izan ohi da. Iberiar Penintsulearen hego-ekialdean ereiten dira Europako almendrarik onenak eta dieta mediterraneoaren elikagai garrantzitsuak dira. Normalean almendrak eurak bakarrik jaten doguz, xigortuak edo gordinik, aperitibo legez, eta postre edo gozoki legez, gabonetako gozokien osogarri garrantzitsuenetarikoa baitira.

Informazino nutrizionala

Almendreak energia ugari emoten dau, 589 kcal/100 gramoko, eta osogai nutritibo guztietan da aberatsa. Proteina-kantidade altua dauka, % 13,3, baina proteina horreen kalidade biologikoa ez da oso ona. Dana dala, proteinen aldetik, konplemento polita izan daitekez almendrak, ze landare-jatorriko janarien artean sojea da proteina-banaketa egokiena dauen elikagaia eta, ondoren, almendrea.

Koipeetan be oso aberatsa da. Orokorrean, almendrearen pisuaren erdia koipea izan ohi da, baina odoleko kolesterol-mailea orekatzen laguntzen dauen gantza dala esan behar da. Izan be, % 34,1 koipe monoinsaturatuak dira eta % 11 poliinsaturatuak. Ganera, giza gorputzerako oinarrizkoa dan azido linoleikoa be badauka.

Karbohidratoak, barriz, ez ditu hain ugari, % 9,5; horregaitik, dietea orekatzeko, beharrezkoa da almendrak ogiagaz edo frutu siku gozoakaz (mahaspasak, iko sikuak...) konbinetea.

Gatz mineralei jagokenez, kaltzio eta fosforoan aberatsa da almendrea, baita magnesio, potasio eta burdinean be. Baina gatz mineral ugari izateaz gan, gatz mineral horreen proportzinoa oso egokia da. Giza gorputzerako Ca/P proportzino egokiena esneak dauka, duda barik, baina almendrea be oso kaltzio-iturri egokia da. Bitamina iturri be badira almendrak: Tiaminea (B1), piridoxinea (B6) eta E bitaminea.

Arrazoi horreekaitik danakaitik, eta kaloria ugari dituala kontuan hartuta, almendrea oso elikagai gomendagarria da kirolarientzat edo lan fisiko gogorra egiten dabenentzat. Ganera, dauen koipe-mueteagatik, kolesterol-maila altua dabenek be jan leikie, neurrian.

Baina, orokorrean, almendrak mokadu legez jaten doguz, eta ez bazkari-afarietan bigarren plateraren partez edo plater bakarraren laguntzaile moduan (arroza, pasta edo barazkiak almendrakaz etab). Modu horretara, karbohidrato ugari daben janariak (arroza, pasta...), koipe osasungarriak eta proteinak dituenakaz (almendra) aberasten eta osotzen doguz. Eta horixe da egin behar geunkena. Mediterraneoko sukaldaritzan sarritan erabilten dira frutu sikuak. Bigarren plater legez beti okelea, arraina edo arrautzea jan beharrean, tarteka lehenengo platera almendrakaz osotu; holan, bazkari edo afari erabat osoa eta orekatua egingo geunke.

Turroia eta mazapana

Gabonetan gagoz eta gozokien erregeak turroiak eta mazapanak dira. Jateko bi horreetan, almendrea da lehengai nagusia. Mazapanaren % 50-60 almendra gordina, zuritua eta txikitua da; ganerakoa, azukerea (% 40-50). Horregaitik, energia ugari emoten dauela esan daiteke: 500-550 kcal/100 gramoko gitxi gorabehera.

Mazapanaren azukerea sakarosea izaten da normalean; horrezaz ganera, almendreak koipea (% 25-30) eta proteinak ditu (% 10-15). Koipea landare-jatorrikoa danez, ez dauka kolesterolik. Azkenik, almendreak gatz mineralak eta bitaminak be baditu, baina azukera eta energia ugari dauenez, hoba da nutriente horreek beste iturri batzutatik eskuratzea.

Egin gura dan turroi-muetearen arabera, almendrea eta azukerea ez eze, lehengai gehiago erabilten dira: eztia, urrak, intxaurrak, pinaziak, kakahueteak, kokoa, kakaoa, kafea, esnea, esnegaina, arrautzearen gorringoa edota zuringoa, fruta txikitua (laranjea, limoia, mailukia...), ura, gelatinea, uruna, fekulea, arroza, gehigarriak etab.

Turroi biguna, berbarako, osogai honeekaz egiten da: almendra txikitu eta txigortuak, eztia, azukerea, arrautzearen zuringoa, albuminea, ura eta baimendutako gehigarriak. Turroi gogorra egiteko lehengai berberak erabiltzen dira, baina almendrea osorik gehitzen da.

Beste turroi-mueta batzuek erabilitako lehengaien araberako izena hartzen dabe: txokolatezkoa, likorezkoa, frutazkoa... Guztiek be 500 kcal. inguru dabe 100 gramoko.

Ezaugarri horreek ikusirik, argi dago turroi eta mazapanen kontsumoa izugarri mugatu behar dabela obesidadeagaz edota diabeteagaz arazoak dituan personek. Eta holako arazorik ez dabenek be, neurriz janda, hobeto.

Jaiotan, seguru holakoak jateko aukera bat baino gehiago izan dozula eta izango dozula. Aukera horreetan gozetan jakin behar da, baina kontuz gehiegikeriakaz. Hona hemen gehiegikeriak ebitetako aholkuak:

- Ez edegi turroi edo mazapanik lehenengo afari berezia ailegau arte eta ospakizun berezietan baino ez jan eta postre moduan.

- Neurriz erosi, behar dozuna bakarrik, holan ez da hurrengo egunetarako hainbeste sobrauko.

- Arduraz kontsumidu. Boltsiloak eta osasunak eskertuko deutsue.

- Turroi mueta bat edo bi aukeratu eta posible bada turroi arruntak, betikoak: gogorra edo biguna. Osogarri gitxiago daukie eta 'naturalagoak' dira.