'Noeren ontzia' plazaratu dau Euskaltzaindiak

| Ikusi handiago | Argazki originala

Euskaltzaindiak atari digital barria jarri dau euskal gizartearen esku: Noeren ontzia izenekoa. Halanda ze, euskal memoria literario komuna osotzeko ahalegina da. Holan, garai eta euskalki guztietako testu hautatuak eskainiko ditu, euskeraz sortuak edo beste hizkuntza batzuetatik euskereara ekarriak. Irakurleak gaurko hizkuntza-grafiaz eta morfologiaz aurkeztuta aurkituko ditu testuok, baina jatorrizkora jotzeko aukera be izango dau.

DBHko eta Batxilergoko ikasleentzat diseinau da batez be, baina baliagarria izan nahiko leikie unibersidadeko ikasleentzat eta euskaltegi eta hizkuntza-eskolentzat, baita ikasmaterialak prestatzen dabezen Barritzegune eta argitaletxeentzat be, edota Irakurketa Plana hornidu nahi daben ikastetxeentzat.

Beraz, idazki mota asko, genero guztietakoak, jasoko ditu Noeren ontziak, eta ez literarioak bakarrik: alkarrizketak, testigantzak, gutunak, bando, panfleto edo mitin-zatiak edota prensa-artikuluak (besteak beste, Gasteizko Martiaren 3ko gertakarien lekuko izan zan Juan Jose Zearretak aste hartan bertan Anaitasunan argitaratutakoa). Testu esanguratsuak beti be.

Kontuak kontu, sei ataletan banatuta dagoz testuak: Historia, Herri-kultura, Hizkuntza, Literatura, Ahozko Literatura, Gaurko Gizartea eta Abestiak atalotan.

Noeren ontziaren helburuak

Irautea eta zabaltzea merezi daben testuak ari gara jasoten Noeren ontzian, esan dau Asun Garikano euskaltzain oso eta egitasmoaren koordinatzaileak, gero eta beharrezkoagoa baita euskerazko kultura-produktuak erakusleihoetara eroatea, eta, batez be, gazteen eskuetara. Gure literatura-ondarea eta kultura-ondarea, hurrengo belaunaldiei pasatu nahibadiegu, beharrezkoak diran baliabide guztiak jarri beharko dira hezkuntza-komunidadearen eskura. Beraz, Noeren ontziaren helburuak argi dagoz: Lehenengo helburua gure aurrekoen ondarea jasotea da. Ez bakarrik euskeraz dagoalako, Koldo Mitxelenaren berbak aitatuz, sakonagoko zerbait adierazoten dauelako.

Badu Noeren ontziak beste helburu bat be, irakurmenagaz estuki lotua dagoana. Denok dakigu azken urteetako PISA eta PIRLS probetan emaitzak kaskarrak izan dirala irakurmenaren atalean. Horren aurrean, 2018an Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak Euskadiko Irakurketa Plana argitaratu eban Heziberri 2020 hezkuntza-eredu pedagogikoaren barruan. Bertan, askotariko testuak nahiz lexikoa lantzearen beharra azpimarratzeaz gan, ikastetxe bakotxak bere irakurketa-plana diseinatzeko edo eguneratzeko pausoak zehazten ziran. Irakurgunea webgunea be edegi zan, eduki guztiak bertan kokatzeko. Plan horretan, barriz, behar-beharrezkoena falta zan: askotariko testu horreek ez ziran inon ageri. Falta zan, hain zuzen be, Noeren ontzian jasotzen ari gagozena: estilo, erregistro, tonu desbardinetako testuak, argitu dau Garikanok.

Testuez gan, gaiekaz lotutako ikonografiak be (grabatuak, argazkiak, marrazkiak, mapak, grafikoak…) garrantzi berezia dabe proiektuan. Zenbaitetan, irudi horreek ez dira testuaren apaingarri hutsa izango, baizik eta testuaren edukiagaz batera aztertu beharreko elementuak. Bestelako erremintak be izango dira. Behin entzun neutson ikasle bati bere irakasgaian euskal curriculuma txertatzeko, erreminta-kutxa bat behar ebala, era guztietako tresnak izango zituana: irakurgaiak, bai, baina baita bideoklipak, audioak, dokumentalak eta abar be. Ideia horregaz bat eginez, Noeren ontziko testu asko multimodalak izango dira azpimarratu dau euskaltzain osoak.