'Sota familia. Artea eta mezenasgoa' Bilbon

| Ikusi handiago | Argazki originala

Bilboko Arte Ederren Museoko erakusketeak Ramón de la Sota y Llanoren (1857-1936) bizitzea gainbegiratzen dau, Bilboko bilduma pribatuaren eta mezenasgoaren kapitulurik nabarmenenetako baten bultzatzailea izan baitzan XX. mendeko lehen hamarkadetan; garai haretan, ekonomia mailan upealako susperraldia zan zan urian eta lurraldean eta indar horrek dinamismo handiko agertoki artistikoa elikatu eban, aldi berean. Sota familia erabagigarria izan zan testuinguru ekonomiko horretan, enpresa-bilbe indartsu bat baitzeban, meatze-konpainietan, Sota y Aznar ontzi-enpresan, Euskalduna ontziolan eta beste banku eta aseguru-soziedade garrantzitsu batzuetan oinarritua. Bildumagileak artearen aurrean eban pasinoare erakusgarri da batutako multzo artistiko ospetsua. Horren barruan, Francisco de Goyaren Sorginen hegaldia lanak –Prado Museoak maileguan lagatakoa– ardatz kronologiko lez jarduten dau, besteak beste, Luis de Morales Jainkotiarra, Grekoa, Cornelis van der Voort eta Juan Carreño de Miranda artisten antxinako arteko lanen eta Dario de Regoyos, Adolfo Guiard, Ramón Casas, Ignacio Zuloaga, Aurelio Arteta eta Antonio de Guezala egileen modernidadeko lanen artean. Sotak artearen aurrean eban interesa bere familiari transmitiduten jakin eban eta bildumak egiteko asmoaz gan, harago joan zan: adiskidetasuneko eta mezenasgoko hartu-emon estuak egin zituan jardunean egozan hainbat artistagaz; nabarmentzekoak dira Adolfo Guiard eta Ignacio Zuloaga margolariakaz zituan hartu-emonak. Azkenik, nabarmendu behar da higiezinen sustatzaile be jardun ebala eta horrek agiriko kalidade eta kosmopolitismo-arrastoa itxi ebala uriaren gaur egungo ondasun arkitektonikoan eta ingurunean.

Kontuak kontu, hirurogei lanetik gorako aukeraketa baten bidez –margolanak, papel gaineko obrak, eskulturak, kartelak eta plano arkitektonikoak–, erakusketeak argi islatzen dau zelakoa zan Sotak sortutako bildumea eta harek egindako eta haren seme-alaba batzuek –Alejandro, Ramón, Begoña eta Manuel de la Sota Aburto– eta beste zenbait senidek jarraitutako mezenasgo-lana erakusten dau. Ignacio Zuloaga Ramón de la Sota y Llanoren erretratua (1918) Euskal Museoa-Bilbao-Museo Vasco erakusketarako, museoak katalogo bat argitaratu dau kontu horreek aztertzeko, Javier Novoren (museoko Konserbazino eta Ikerketa koordinatzailea eta erakusketearen komisarioa), Miriam Alzuriren (museoko Arte Moderno eta Garaikidearen konserbatzailea), Patricia Fernándezen (idazle eta ikertzailea) eta Maite Palizaren (Salamancako Unibersidadeko Artearen Historiako katedraduna, XIX. eta XX. mendeetako Arkitekturan espezializautako) saiakeren bidez.

Sota familia. Artea eta mezenasgoa

Ramón de la Sota y Llanok antxinako eta garai modernoko arte-bilduma bikain bat egin eta bere bi egoitzetan banatu eban maila kronologikoan: antxinako artea Bilboko Ibaigane Jauregian –Athletic Cluben egoitza 1988tik– eta arte modernoa Lertegin eukan egoitzan, hurbileko Getxoko udalerrian.

Sotaren bilduman berrehun obratik gora dagoz eta harek atondu eta familiak gordeten dituan inbentario zehatzei esker ezagutu geinkez, besteak beste, artista honeen lanak: Luis de Morales, Grekoa, Cornelis van der Voort, Juan Carreño de Miranda, Francisco de Goya, Francisco Durrio, Anselmo Guinea, Darío de Regoyos, Adolfo Guiard, Ramón Casas, Ignacio Zuloaga, Aurelio Arteta, Francisco Iturrino, Julián Tellaeche, Antonio Guezala eta José María Ucelay.

Gerra Zibilak eten egi eban sasoi haretan ospetsua zan antxinako artearen bildumea, hain zuzen be, 1937an, Ramón de la Sota hil ondoren, erregimen frankisteak Ibaiganen konfiskau eta Burgosera eta Madrilera eroan eban. Urtebete aurrerago, Burgosko Kapitaintza Nagusiak erantzukizun politikoko espediente bat ebatzi eban enpresaburuaren kontra, euskal nazionalismoagaz eban lotureagaitik eta ehun miloe pezetako zigorra ezarri eutson, aldi horretako handiena.

1940ko eta 1950eko hamarkadetan, familiak egindako kudeaketei esker, margolanen gehiengoa itzultzea lortu eban eta horreen artean egozan Francisco de Goyaren Martín Zapaterren erretratua (1797) eta Luis Moralesen Pietatea (1568). 1980an, obra biak Arte Ederren Bilboko Museoari laga eutsozan Ramón de la Sota Aburtok, patriarkearen semeak. Oraintsu, 2022an, beste itzulketa baten barri emon eutsen museoan Ramón de la Sotaren oinordekoei: Cornelis van der Voorten Zaldun gazte baten erretratua (1623), taula gaineko orio-pinturea.

Bildumagile izateaz gan, Sota artisten mezenas garrantzitsu bat izan zan eta artistok lehenik enpresaburuari eta gero haren ondorengoei emon eutsen aholku. Lotura emonkor horren adibide dira Adolfo Guiard eta Ignacio Zuloaga margolariak.