Xarles Videgain proponidu dabe euskaltzain oso izateko

Euskaltzaindiak Txomin Peillen euskaltzain emeritu izatearen ondorioz sortu dan hutsunea beteteko Xarles Videgain euskaltzain urgazlea proponidu dabe Piarres Charritton, Jean Haritschelhar, Joseba Lakarra eta Beñat Oihartzabal euskaltzain osoek.

Xarles Videgain (Baiona, 1947)

Letretan doktorea da. Euskal literatura eta euskal mintzairaren katedraduna, Pabeko eta Aturrialdeko Unibersidadean.

Euskaltzaindiaren Atlasgintza lantaldeko arduradun teknikoa da, Gotzon Aurrekoetxearekin batera, baita Hiztegi Batuko lantaldeko eta Atlas linguarum Europae lanaren batzorde eragileko kide be.

Lapurdum agerkariaren idazkaria da 1996tik eta, Michel Continiren gidaritzapean, Grenobleko Unibersidadeak argitaratzen dauen Géolinguistique agerkariaren erredakzino-batzordekidea be. 2008tik, Akitania-Euskadi fondoaren 'Sacaze' proiketuaren arduraduna da eta urtebete lehenago, 2007an, Baionako Hiria-Eusko Ikaskuntza Euskal Kultura saria jaso eban.

Hilberri-txostenen irakurketea

Bestalde, Gipuzkoako Foru Aldundian oraintsu egindako ageriko bilkuran, hilberri-txosten honeek irakurri ditue:

- Milagros Bidegain. Euskaltzain urgazlea (Donostia, 1922-2006). Hilberri-txostena Maria Pilar Lasarte euskaltzain urgazleak irakurri dau.
- Jose Ignacio Telletxea Idigoras. Euskaltzain urgazlea (Donostia, 1928-2008) Hilberri-txostena Joseba Intxausti ohorezko euskaltzainak irakurri dau.
- Jacques Etxeberri. Euskaltzain urgazlea (Donibane Lohizune, 1921-Baiona, 2008). Hilberri-txostena Piarres Xarriton euskaltzain osoak irakurri dau.
- Henrike Knörr. Euskaltzain osoa (Tarragona, 1947-Gasteiz, 2008). Hilberri-txostena Jose Luis Lizundia euskaltzain osoak irakurri dau.
- Xabier Diharce 'Iratzader'. Euskaltzain osoa (Donibane Lohizune, 1920-Belok, 2008). Hilberri-txostena Jean Haritschelhar euskaltzain osoak irakurri dau.
- Karmelo Etxenagusia. Ohorezko euskaltzaina (Iurreta, 1932-Bilbo, 2008). Hilberri-txostena Adolfo Arejita euskaltzain osoak irakurri dau.

Milagros Bidegain (Donostia, 1922-2006)

Batxilergoa amaituta, ez zan Unibersidadera joan, baina ikasten jarraitu eban, etxean. Filosofia eta Letrak ikasteari ekin eutson eta Latinean espezializau zan. Azterketak Valladoliden egiten zituan, eta han lortu eban titulua.

Titulazinoa lortu ondoren, lagun batek eta berak akademia bat zabaldu eben Irunen. Donostiako Institutuan, Gurutzearen Alaben ikastetxean edota Errenterian be irakasle ibili zan Bidagain ondorengo urteetan, harik eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren Liburutegiko liburuzain plaza lortu eban arte. Bertan izan zan, jubilau zan arte.

Jose Ignacio Telletxea Idigoras (Donostia, 1928-2008)

Euskaltzaindiak 1979ko abenduaren 20an euskaltzain urgazle izentau eban. Donostian sortu zan, 1928ko apirilaren 15ean. Erromako Unibersidade Gregorianoan Eliz historian eta Madrileko Unibersidade Konplutensean Filosofia eta Letretan lizentziau zan. Teologian doktorea zan. Gasteizko Teologia Fakultatean irakasle izan zan, baita Salamancako Elizaren Unibersidadean be. Salamancan jubilau zan.

Fray Bartolome Karrantzakoaren lana zabaldu eban, baita Catalina Erauso, Manuel Larramendi, Molinos, Miguel de Unamuno eta beste hainbat pertsonaia historikorena be. Loiolako Inazioren biografia da, duda barik, bere lanik ezagun eta zabalduena: Ignacio de Loyola, solo y a pie.

Jacques Etcheverry (Donibane Lohizune, 1921-Baiona, 2008)

1965eko zemendiaren 24an euskaltzain urgazle izentau eban Euskaltzaindiak. Jacques Isidro Etcheverry Unanue Donibane Lohizunen (Lapurdi) jaio zan, 1921eko abenduaren 16an. Pariseko Sorbona Unibersidadean Filosofia eta Psikosoziologia ikasketak egin zituan.

Donostiako Herri Irratian kolaboratzaile legez ibili zan, Basque Eclair egunkarian be lan egin eban Baionan eta Activités en Pays Basque Baionako Merkataritza Ganberaren aldizkariaren zuzendaria izan zan. Gure Herria aldizkarian artikuluak argitaratu zituan. Radio France-ren 'Kronikak' izeneko atala be egin eban.

Baionako Euskal Museoan euskera klaseak emon zituan, baita Baionako Lizeoan be. Etcheverry izan da, Frantziako Administrazinoak ordainduta, euskerazko eskolak emon dituan Iparraldeko lehenengo irakaslea izan zan. Lizeoaz gan, Elizaren ardurapeko ikastetxeetan be irakasle izan zan. Jacques Etcheverryk euskalduntze zein alfabetatze eskolak emon zituan bere bizitzan. Lapurdi itsas-hegia liburua argitaratu eban, 1977an.

Henrike Knörr (Tarragona, 1947-Gasteiz, 2008)

Henrike Knörr Borràs Tarragonan sortu zan 1947ko mariaren 2an. Aita Gasteizkoa eta ama katalana, zazpi urte zituala Gasteizera etorri zan bizitera. Filosofia eta Letretan lizentziau zan 1981ean, Madrileko Complutense Unibersidadean, Filosofia arlotik, Alfred N. Whitehead filosofoaren ganeko lan bategaz. Gero, Gasteizko Filologia, Geografia eta Historia Fakultadean irakasle izentau eben eta horretan jardun dau hil arte. 1987an, Euskal Filologiako Doktore titulua eskuratu eban, Maurice Harriet apaizaren argitaratu bako hiztegi baten ganeko tesiagaz, Koldo Mitxelenaren zuzendaritzapean. Euskal Filologiako katedraduna zan, 1995az geroztik.

Euskaltzaindiak 1977ko zezeilaren 26an izentau eban euskaltzain oso, Antonio Arrueren ordez. Gero, Euskaltzaindiko buruordea izan zan 1995etik 2004ra bitartean, baita diruzaina, Jagon arloko sailburua eta idazkaria (1992-1995) eta Onomastika batzordeburua (1984-2001); 2004ko abenduaren 17tik, Iker Sailburua zan; bestalde, Euskaltzaindiaren Arabako ordezkaria zan 2001etik. Ordurako, 1993an, Landazuri aldizkaria sortu eban.

Xabier Diharce 'Iratzeder' (Donibane Lohizune, 1920- Belok, 2008)

Xabier Diharce 'Iratzeder' Donibane Lohizunen jaio zan 1920ko urtarrilaren 4an. Uztaritzeko eta Baionako Seminarioetan egin zituan apaiz ikasketak. 1953ko urtarrilaren 1ean euskaltzain urgazle izentau eben eta 1962ko garagarrilaren 27an euskaltzain oso, J. Elissalderen ordez. 1963an, Beloken, sarrera-berbaldia egin eban, 'Belokeko euskal bidea' gaiaren ganean. Kanta askoren letrak sortu zituan eta Salmoak obra nagusiaren egokitzailea izan zan. Bere liburu batzuk: Argiz argi, Zeru menditik, Uhaineri nagusi, Oroitzapen purruxkak. Bere olerki liburuak Biziaren olerkia liburuan batuta dagoz.


Karmelo Etxenagusia (Iurreta, 1932-Bilbo, 2008)

Karmelo Etxenagusia Uribe Iurretan jaio zan, 1932ko apirilaren 24an. Gordexola, Artea eta Gasteizko seminarioetan egin zituan apaiz ikasketak. Erroman, Teologia eta Eliz Zuzenbidea ikasi zituan.

Karmelo Etxenagusiaren literatureagazko zaletasuna handia izan zan. Euskal literaturaren ganeko antologia batzuk idatzi zituan, besteak beste Euskal Idazleak bizkaieraz. Antologia. Jon Kortazarren eta Aitor Etxeberriaren laguntzinoagaz Testu azterketak. Ariketak liburua atara eban eta, 2003an, Euskerea nire bizitzan.

Mikel Zarategaz batera, Derioko Udako Euskal Ikastaroen sortzaile izan zan, 1969an. Aurrerantzean, Derioko Udako Ikastarotik sortu zan Labayru Ikastegiaren bultzatzaile handienetarikoa be izan zan. 1995eko irailaren 8an, 63 urte zituala, Bilboko gotzain laguntzaile izentau eben, eta zeregin horretan ibili zan ordutik 2008. urtera arte. Ohorezko euskaltzain 1998ko apirilaren 24an izentau eben.

Ikusi argazki guztiak handiago