Iratxe Reparaz: 'sormena idea baten esentzia topetea da'

Andoni Mugica Lopez 2025-10-27 08:00   Barriketan

Durangoko Azokeak ez dau kartel bakarra izango: guztiak izango ditu. Holaxe adierazoten dau Iratxe Reparaz aurtengo iruditegiaren egileak. Azokeak egindako eta egiteko dauen ibilbidea oinarri hartuta landu dau aurtengo uniberso bisual barria. Esangura horretan, kartel bakotxa euskal kulturea biziteko modu bat da.

60. Durangoko Azokea abenduaren 5etik 8ra izango da. Aurtengo edizinoan barrikuntzea izango da: azkenaldian urtero asmau dan leloaren dinamikea eraldatu eta, hemendik aurrera, geratzeko etorri dan lerroburua sortu dabe: Kulturearen Jaialdia.

Iratxe Reparaz diziplina anitzeko arte zuzendaria da. Publizidadea eta Hartu-emon Publikoak ikasi zituan EHUn, Arte Zuzendaritzako masterra egin eban Bartzelonan eta gaur egun Diseinu Grafikoko prestakuntzan jarraitzen dau Elisavan. Orain, Madrilen bizi da eta bertan irismen handiko markentzat publizidade kanpainak lantzen ditu.

Era berean, musika proiektuetan be lan egin dau, besteak beste, Zetak edo ETS taldeentzat. Batez be, kontzeptuak eta irudiak konektetea interesetan jako: ideen zentzuna, emozinoa eta ejekuzino argia izan deien.

Estilo propioa baino gehiago, uniberso bakotxean sartzea gustetan jako, beti bere ikuspegi sortzaile eta koherentearen bitartez.


1.- Zorionak Iratxe, zure kartela izan dalako hautatua Durangoko Azokea iragarteko. Zelan zagoz?

Eskerrik asko. Oso pozik eta eskertuta nago aurtengo Durangoko Azokako irudia egin ahal izategaitik. Holako proiektu personal batek Azokan bere lekua izatea oso gatxa da. Beraz, egia esan, oso pozik nago.

2.- Pozik kartelak jaso daben harrereagaz?

Bai. Jente askok idatzi deust esaten kontzeptua eta ejekuzinoa asko gustau jakiela. Horrek, ilusino berezia egiten dit. Oso garrantzitsua zan niretzat transmitidu gura nebana jenteak ondo ulertzea. Halanda ze, holan izan dala uste dot. 

3.- Atontzaileen agindurik zan dozu? Koloretsua, berba honeek sartu, data zehatza...

Bai. Hasieratik esan eustien zerbait berezia gura ebela, ohikotasunetik harago jojana. Hori dala eta, helburua ez zan kartela egitea bakarrik, baizik eta edizinoari lagundu eta zentzua emongo eutson uniberso bisuala sortzea.

Askatasun sortzailea izatea funtsezkoa da irudi sakona eta nortasuna transmitiduteko. Koloretsua eta infinitua izateak ikaragarri gustau jakie, baina politena prozesuan zehar olgetea da, izan be, ez egoan definiduta, ideak hazten joan ziran. Esploretako lekua itxi eustien eta hori izan da emoitza. 

4.- Azokearen 60. urteurrena dala-eta, horregaz jolastu gura izan dozu. Apropos egindakoa izan da ala berez etorri da? Gainera, kartel ugari dituzu hainbat kolore eta formekaz...

Bai, 60 zenbakian oinarritu nintzan, izan be, urteurrena zan: artean egindako bidea eta oraindino be egiteko dagoana bezela. Diseinua eskuz marraztu neban, hori bai, zenbaki bat baino gehiago da: ibilbidea osotzen dau mobimenduaz, baita bizi izandakoa zein etortzeko dagoena be. Hortik aurrera, 60 zenbakia deformau neban eta forma eta ibilbide posibleen kopuru infinituak biderkatuz. 

Premia horretatik abiatuta, aniztasuna, aldaketak eta azokea eusten daben kultureari berrazmatzeko gaitasuna adierazoten dauen unberso bisuala sortu dot.

5.- Diziplina anitzeko arte zuzendaria zara. Estilo propioa baino gehiago, uniberso bakotxera egokitzea gustetan jatzula begi-bistakoa da, arabere gehiago Azokako kartelean. Halanda be, zein da zure estiloa? Zelan definiduko zenduan?

Nire estiloa definiduteko, esango neban sinpletasunetik komunikatea gustetan jatela. Idea indartsuak topetan saiatzen naz, artifizino barik, oso gitxigaz asko esaten dabenak. Hau da, ikuslea manipulatu gabe emozinonatea. Garrixirik gabe, modu zintzo eta hurbilean, arimea daben ahotsak eta identidadeak eregitea. 

Sormena ez da gauza bat asko apaintzea, baizik eta idea baten muna topetea, halanda ze, oihartzun egitea lortea.

6.- Horreezaz gan, hainbat musika proiektuetan be parte hartu dozu, besteak beste, Zetak, Bulego edo ETSendako lanak egin dituzu: bideoak, kartelak, tipografiak... diziplina guztietan sentiduten zara eroso? 

Bai, oso eroso. Marka eta musika talde izan, azkenean lana bardina da. Gaia topau, ahots propioa sortu eta konektau dauen istorioa kontetako benetako puntu horreek topetea, kanpaina edo musika album baterako. 

Arima dauen zerbait, jentearen buruan edo bihotzean geraten dan identidade hori sortzea. Testuingurua aldatzen da, baina begiradea bardina da. 

7.- Zetakek sekulako birea eskaini dau. Jakin badakigu, taldeko arte zuzendaria eta figura ezinbestekoa izan zelara. Zelan dira taldearekiko hartu-emonak? Zela jaso zenduan publikoaren harrerea? San Mameseko kontzertuetan be parte hartuko dozu?

Zetak taldeagaz izan ditudan hartu-emonak oso naturalak izan dira beti. Oso sortzailea eta eroa izan da hasieratik. Aaztiyen diskoaren zuzendaritza artistikoaz arduratu nintzan eta egia esan, erronka ederra izan zan: gure sustraiak kontetea modu sakon eta personalean.

Nire erronkak, eurekaz batera jakina, erropak diseinatea, instrumentuak, bideoklipak, koloreak eta estiloak izan dira. Hau da, prozesu osoa. Gero, dana izan zan erokeria, arabere gehiago Nafarroa Arena eta Illunbeko kontzertuak.

Illunbeko kontzertuak amaitu ostean, Pelloi mezua bialdu neutson zelan egingo genduan San Mamesekoa galdetuz. Haren erantzuna ondokoa izan zan: kafetxo bat hartu eta ikusiko dogu zer forma emon ahal diogun hurrengo lanari.

8.- Gaur egun, Diseinu Grafikoko Masterra zabiz ikasten Elisavan, espresabide barriak lantzen. Zelan ikusten dituzu joera barriak, esaterako, Adimen Artifizialaren hazkundea?

Adimen Artifiziala, edozein tresna boteretsu bezela, alde onak eta txarrak ditu. Erabilten dan moduaren araberakoa da. Uste dot ez jakola bildurrik izan behar, bai errespetua. Lagungarria da azkarrago joateko edo bide barriak esploretako, probak egiteko... baina kontuz ez ibili ezkero, gauza hutsak, generikoak edo arima bakoak egitera bultzetan deutsu. Halanda ze, danok gauza bardinak egitera. 

Horregaitik, niretzat garrantzitsua da gehiago produziduteko ez erabiltea, baizik eta produziduten doguna hobeto sortzeko eta ez mundu osoak egiten dauenaren kutsua izateko, zuk bakarrik esan edo erakutsi ahal dozun hori topea da kakoa.

Adimen Artifizialak ez dau begiradea ordezketan, ez guk daukagun irispide eta sensibilidadea. Hori da benetan garrantzitsuena.

9.- Bihar-etzirako zer?

Ideak sortzen eta eregiten jarraitea: halanda ze, munduak, diziplinak, sinpletasunetik hunkitzea, nortasunak eta kontetako moduak. Jentearen buruan geratzen diran gauzak sortzea hain zuzen be. 

Proiektu barrietara edegita nago, beti be, interesgarriak eta arrisku puntua badaukate. Egia esan ez daukat plan zarratu bat, baina bai norabide argia gauza berezi eta parebakoak sortzen jarraiteko.

Ikusi argazki guztiak handiago