Patxi Zubizarretak barrukoari eta egunerokotasunari buruzko nobela introspektiboa idatziko dau

Patxi Zubizarreta. | Ikusi handiago | Argazki originala

Patxi Zubizarreta Dorronsoro idazlea da Eusko Jaurlaritzeak eta BBVA Fundazinoak bultzatutako Euskerazko Literatura Sorkuntzarako Xabier Lete Bekearen 2025. edizinoko adituen batzordeak hautatutako egilea. 70.000 euroko dirulaguntza horren helburua da beharrezko baldintzak eskaintzea egile batek urtebetez osorik euskerazko literatura-proiektu bat idazten jardun daian.

Zubizarretak aurkeztutako proposamenak, ebaluazino-batzordeak nabarmendu dauenez, idazkera dotorea eta aberatsa dau, indar handiko prosea eta erreferentzia mitiko eta literarioek tartekatzen dabe. Balorau da egileak norberaren eguneroko bizitearen mundu sekretuan sartzeko dauen modua; anonimatuan geratzen diran jazoerak lehen planora ekarrita eta personaien introspekzinoa arakatuta. Eleberrian, nabegatzaile batek etxetik alde egitea erabagi dau, emaztea behatzeko. Nabegatzaileak uste dau emazteak anakoreta bategaz hartu-emonak dituala. Eleberriak —hautaketa-batzordearen akteak nabarmentzen dauenez— bidaien imajinarioa eta lorategietako sinbologia buztartzen ditu eta testuarteko sare aberatsa proponidu”; besteak beste, Herman Melville, Nathaniel Hawthorne, Emily Dickinson eta Henry Thoreau idazleak batzen ditu.

Zubizarretak nobela lasaiagoa proponiduten dau eta begiratzea erdigunean jarten dau: txoriei begira egoan gizonari begira egoan emakumea izenburua jarri deutsat proiektuari. Itsasontziko kapitain baten istorioa kontetan dau: honek, itsasaldi bati ekin beharrean, lurreko aterpe batean ezkutatzea erabagi dau, emaztearen intimidadean nabegetako, hirugarren persona bategaz konpartiduten daben etxean kamerak jarri ondoren; persona hori kapitainak berak erreskatau eta babestutako anakoreta bat da.

Narrazinoak, beraz, kapitainaren ikuspuntua jarraitzen dau, istorioaren benetako voyeur lez azaleratzen dana.

Aukeratutako proiektuak anonimatuan geratzen diran eguneroko jazoera intimoak lehen planoan kokatzen ditu, introspekzinoaren prismaeren menpean. Esangura horretan, istorioak personaien barruko mundua dau ardatz, itxuraz txikia eta monotonoa dana: irudipena daukat denpora-dispersino moduko batean gagozala, albisteetan harrapauta, gaurkotasunaren tiraniaren menpean eta ez garela konturatzen egunerokotasunaz, txikitasunaz, biziteak esan nahi dauenaz. Nobela honek, Juan Mayorgak esan bezela, bizitearen zaratari adi egotea proponiduten dau, baina baita zarata horrek ezkutatzen dauen poesiaren bila ibiltea be, adierazo dau idazleak.

Patxi Zubizarreta

Ordizian jaio zan 1964an eta Gasteizen bizi da egun; bertan ikasi eban Euskal Filologia. Irakasle-lanetan ibili zan baina laster erabagi eban idazteari ekitea, tailerrak emoteari itxi barik eta prestakuntzea jaso barik, esaterako, zinemako gidoietan. Hainbat komunikabidetan kolaboratzailea izan da eta gidoilaria, bai telebistarako eta baita zinemarako be. Bere literatur lanak oroimenagazko eta euskal tradizinoagaz interesa buztartzen ditu eta migrazinoa eta arabiar mundua lako gaiak jorratu ditu. Haren lanen artean dagoz Urrezko giltza, Julien Vinsonen hegaldia, Hiru gutun Iruñetik, Usoa eta Korri, Kuru, korri!. Besteak beste, Exupéryren Printze txikia, Naguib Mahfuzen Mirarien kalezuloa eta Abdellah Taïaren zenbait eleberri euskeratu ditu. Era berean, bere liburuak katalanera, galegora, gaztelaniara, ingelesera, frantsesera, alemanera, eslovenierara, polonierara eta koreerara itzuli dira, beste hizkuntza batzuen artean. Gainera, generoak eta diziplinak buztartuta, ikuskizunak eta performanceak aurkezten jarraitzen dau Zubizarretak, bai Euskal Herrian, bai atzerrian, musikariek eta margolariek lagunduta.

Euskadi Literatura saria, Lizardi saria, Ignacio Aldecoa saria, Ala Delta saria (birritan) jaso ditu, eta Um eta Gazte Literaturako Sari Nazionala jaso eban 2023an Zerria lanagaitik.