'Koldo Mitxelenaren zinema- eta liburu-kritiketako diskurtso-estrategiak: enuntziatu parentetikoak' liburua aurkeztu dabe Bilbon

Gaur, zezeilak 22, Agurtzane Azpeitiaren Koldo Mitxelenaren zinema- eta liburu-kritiketako diskurtso-estrategiak: enuntziatu parentetikoak liburua aurkeztu dabe Euskaltzaindiaren egoitzan. Liburua Akademiaren Iker bildumako 29. zenbakia da, eta Mondragon Unibersidadearen eta Akademiaren arteko hitzarmenari esker argitaratu da. Gaurko aurkezpena bi erakundeotako ordezkariek egin dabe: Andres Urrutia euskaltzainburua; Iosu Zabala Mondragon Unibersidadeko errektorea; Agurtzane Azpeitia doktore tesiaren egilea; eta Elixabete Pérez Gaztelu tesi horren zuzendaria.

Koldo Mitxelenaren zinema- eta liburu-kritiketako diskurtso-estrategiak: enuntziatu parentetikoak, 2010ean, Agurtzane Azpeitiak aurkeztutako tesiaren bersino moldatua eta laburtua da. Tesi horren helburua hau da: Koldo Mitxelenak bere diskursoa modu komunikagarri batean atontzeko darabilzan zenbait diskurso-baliabide edo estrategia aztertzea: egitura parentetikoak, edota zenbait autorek tarteki izentau izan dituenak, hain zuzen. Agurtzane Azpeitiaren berbetan, esatariak norentzakoari, edo mezua irakurtean buruan eban irakurle potentzialari, egiten deutsozan keinuak dira enuntziatu parentetikoak, testutik bertatik mezuaren interpretazinoa (nora) bideratu eta gidatzeko erabilten dituenak. Esatariaren helburua da bere intentzinoa norentzakoak atzemotea eta horretarako ahalegin handiak egingo ditu, norentzakoagaz konplizidadezko hartu-emonak sortzeaz gan, bere enuntziatua modalizau, birformulau eta testuinguruan kokatzen.

Enuntziatu parentetikoez gabilzanean, bigarren mailako puntuazino marken artean -hau da, parentesien, marren eta koma parearen artean- zedarrituta egoteaz gan, alkarregaz kurutzatzen diran diskurso bi doguz jokoan, ahots desbardin bi: oinarrizko enuntziatuak dakarrena batetik, eta honen egitura sintaktikoa urratuz tartekatzen dauen enuntziatu parentetikoak dakarrena, bestetik.

Tesiaren zuzendaria dan Elixabete Pérez Gaztelu irakasle eta euskaltzain urgazleak azpimarratu dauenez, Agurtzane Azpeitiak ez dau ikertu Mitxelenak holako edo bestelako gaiaz zer gogoeta idatzia dauen, zer eretxi dauen honetaz eta haretaz. Azpeitiak ikertu dauena bestelakoa da, hau da, Koldo Mitxelenak sarri darabilen komunikazino-estrategia bat: tartean, bazterrean edo, zeharka… adierazoten dituan adierazotekoak. Holan, bada, tesiaren izenburuak adierazo moduan, liburu- eta zinema-kritikak jo ditu begiz estrategia hau ikertzeko.

Agurtzane Azpeitiak azaldu dauenez, enuntziatu parentetikoak aztertzeko, ikuspegi enuntziatibo-pragmatikoa oso errentagarri subertau jaku, azterbide hau esatariak enuntziatuan ixten dituan hizkuntza lorratzak deskribidutera mugatzen dalako, eta esatariaren lorratz horreek, inon agertzekotan, enuntziazino-mailan eta modalizazino-mailan eragiten dabe (enuntziatu parentetikoek bete-betean eragiten daben mailatan, hain zuzen). Alderdi metodologikoei eta bestek egindako bideetan barrena ibilteari liburuko lehen hiru kapituluak eskaini deutsaguz.

Azpeitiaren analisiak bi zutabe nagusitan oin hartu dau: batetik, analisi formala egin dau, eta bestetik komunikatiboa. Lehenengoari jagokonez, alkarrengandik hain hur dagozan parentetiko, intziso eta intzidental adigaien arteko mugak argitu ondoren, enuntziatu parentetikoen azterketa sintaktiko-testuala egin dogu eta analisi formal honetan Mitxelenak darabilzan parentetikoak tipoetan sailkatzea lortu dogu batetik (laugarren kapitulua), oinarrizko enuntziatuan hartzen dauen distribuzinoa aztertzea bestetik (bosgarren kapitulua,) eta azkenik, puntuazino marken azterketa egoki bat egin nahi izan dogu (seigarren kapitulua). Horrezaz gan, enuntziatu parentetikoek komunikazinoan badabela eginkizunik frogatzen saiatu gara eta alderdi horri zazpigarren kapitulu zabala eskaini deutsagu. Eginkizun komunikatibo hori ondorengo ardatz honeetan laburbatu dogu: a) enuntziatu parentetikoak esatariaren argudiatzean aurrera egiteko bitarteko egokiak gertatzen jakoz, b) esatariaren eta norentzakoen arteko interakzinozko hartu-emonetarako bitarteko dira, c) informazinoa testuinguruan kokatzen laguntzen dabe, inferentzien errota martxan jarteko norentzakoari bialtzen deutsozan keinu edo arrastoak nahikoa lagungarriak gertatzen jakoz irakurketearen interpretazinoa testutik bertatik bideratzeko, d) enuntziatu parentetikoak ahozkotasuna idatzian txertatzeko baliabideak dira eta azkenik, e) badira esatariaren intentzino ironikoaren ispilu be.

Ikusi argazki guztiak handiago