Champagne
Apardun ardaoa
Amaitu baino lehen, gogoratu lehen esandakoa, txanpana edozein jatordutan eta jateko guztiakaz edan geinkela: egin aprobea kopauetan, sarrerako plateretan, arrainagaz, okeleagaz edota azkenburukoagaz; ez zarie damutuko.
Mikel Garaizabal,
Enologoa eta sommelierra.
Ardao mueta hau edozein sasoitan eta momentutan edan zeinkien arren, urteko produkzinoaren % 80 gabonetan edaten da. Askotan itaundu deutsat neure buruari ia zein dan horretarako arrazoia, hau da, ardao apardun horreek zergaitik edaten diran ospakizunetan eta gabonetan gehienbat eta beti be postre edo azkenburukoagaz. Ezin doguz, ba, edan edozein ordu eta egunetan? Zergaitik edaten doguz batez be jatorduen ostean edo postreakaz bakarrik? Itaun horreei erantzunez, argi eta garbi esan behar dot apardunak edozein muetako jatekoakaz ondo datozen ardao bakarrenetakoak dirala. Katalunian, esaterako, caveagaz hasten dira bazkaltzen eta ardao horrexegaz amaitzen dabe jatekoa.
Ezertan hasi aurretik, nahasterik egon ez daiten, zehaztu gura neuke apardun guztiak ez dirala txanpanak, ezta cavak be. Gure artean, astakeria galanta izango litzateke Australian egiten dan ardao bati, esaterako, txakolina deitzea; ba txanpanagaz be bardin pasetan da.
Champagne edo txanpana Frantziako Champagne izeneko lurraldeetan egiten dan ardao zoragarria da, eta beste egoera eta arlo batzuetan bezela, bazterretan imitazinoak ugari egon arren, orain arte behintzat ezin izan dau inork egin eurek egiten dabena baino ardao apardun hoberik.
Non dago Champagne?
Champagne lurraldea Parisetik 145 kilometrora dago, iparmendebalderantz. Hango lursailetan 35.000 hektarea mahatsondo dagoz landatuta. Lurraldea 9 azpilurraldetan bananduta dago. Lurralde honek beti izan dau zeozelako bermea ardao klase hori egiteko. Apardun ardaoaren teknika bereziak erabilten hasi baino lehen, erregeentzako ardao lez sailkatuta egoan, eta mundu osoan sekulako izen ona eukan. Txanpanaren jatorriaren ganeko kontuak sarri-sarri entzun izan badoguz be, gaur egun oraindino ezin izan dabe gauza zehatzik frogatu, baina zentzunezkoena ondokoa da: Don Pierre Perignon abade beneditarrak asmau ebala Champagne ospetsua egiteko teknikea, XVII. gizaldiaren amaieran. Lehengo denporetan abadeek ardaoa egitearen ardurea hartzen eben, eta lehen aitatutako abade horrek hainbat ikerketa egin zituan; teknikeari jagokonez, aurrerapausu handiak emon zituan, baina, oraintsu, ardao mueta honeek askozaz be lehenago egiten zirala hasi dira esaten ikerlari batzuk.
Kontuak kontu, luzaroan zain egotea baino ez jaku geratzen; izan be, kostauko da ardao apardun horreen mailea gainditzea. Kontuan izan ardao horreek gaur egun munduan daben ospea lortzeko pare bat gizaldi joan dirala.
Ze mahats erabilten da txanpana egiteko?
Txanpana hiru mahats bariedadegaz egin daiteke: Pinot noir, Pinot meunier eta Chardonnay. Oinarrizko ardaoa nahasketa askoren ondorioz ataraten da eta ez bakarrik mahats bariedadeak nahastauta. Azpilurralde desbardinetako ardaoak edo urte desbardinetako ardaoak nahastauta be lortzen da. Helburua ez da beti ardao bardinak ataratea, upeldegietako kalidadearen mailea irabaztea baino.
Txanpana aberatsentzat bakarrik?
Prezioari jagokonez, mahats kiloaren oinarrizko prezioa, gitxi gorabehera, 4 eurokoa da, (mahatsaren prezio altua izan daiteke Champagne edo ardao apardunen prezioaren arrazoia, kontuan hartuz, Euskal Herrian 25 euro baino gitxiagoko txanpan botila bat erostea nahikoa gatxa dala). Edozelan be, hiru sailkapen egiten dira mahatsaren jatorriaren arabera.
Hirurehun herritan batzen da txanpana egiteko mahatsa. Horreetatik 17 'Gran Crus' dira. Herri horreetan oinarrizko prezioaren % 100 pagetan da. Beste 41 herritan, ostera 'Premiers crus' bariedadekoa batzen da, eta horreetan % 90-99 bitartean pagetan da. Ganerako herrietan % 80-89 bitartean pagau behar da. Beraz, lurraldearen arabera aldatu egiten da mahatsaren prezioa.
Txanpana edateko da, eta ez gordeta eukiteko
Ardao mueta honeek merkatura atara eta ahalik eta arinen edan behar dira, ze ez dira hobetzen denporeagaz beste ardao batzuekaz pasetan dan moduan. Ganera, ardao honeek zenbat eta zaharragoak izan, orduan eta ezaugarri gehiago galduko dabez.
Tenperaturearen aldetik, txanpana 6-8 gradutan dagoanean edango dogu, izan be, tenperatura altuagoetan fintasuna galduko dauelako eta tenperatura altuetan gas karbonikoa askatzen dalako. Tenperatura horri eusteko, izotzontzia erabiltea izango da onena.