Garagardaoa
Garagardao muetak
Garagardao klase asko dagoz baina ezagunenak aitatuko deutsuedaz :
- Lager: gehien edaten dana. Errubia arrunta, Pilsen izenagaz ezaguna.
- Ale: garagardao hau tenperatura altuagoetan fermentetan da. Lurrin afrutatuak izaten dabez eta gusto nahasia. Erresuma Batuan asko edaten da.
- Gariagaz egindakoak: oso freskagarriak eta zuriagoak izaten dira. Bavieran egiten dabez gehienbat era honetakoak.
- Stout: kolore iluneko garagardaoak. Gogorrak eta normalak baino alkohol kantidade handiagokoak izaten dira. Irlandan asko edaten da.
- Ice Beer: izoztu egiten ditue eta arinagoak izaten dira.
- Alkoholik bako garagardaoa.
Zelan zerbidu behar da?
Lager garagardoak (Euskal Herrian gehien edaten dana) 5 gradu ingurutan zerbidu behar dira. Tenperatura bajuagoan atara ezkero, bits gitxiago sortuko da eta tenperatura altuagoan, barriz, bitsa azkarrago joan daiteke. Bitsa krematsua izatea da onena eta edalontzian pare bat zentimetrokoa eta iraunkorra.
Mikel Garaizabal,
Enologoa eta sommelierra.
Gaur idazten hasi nazanean, bero larregi igarri eta ardaoaren gidoia bazterrean itxi eta garagardaoaren gainean idaztea erabagi dot. Esan beharrik be ez dago, udan batez be egarria kentzeko garagardao pitxartxu bat ona izaten dala. Eguraldia lagun, garagardaoa zelan egiten dan eta historia laburra kontauko deutsuet.
Euskal Herrian, orain dala mende asko egiten zan garagardaoa
Nafarroan topautako ontzi batzuetan garagardao arrastoak agertu dira eta esaten dabenez, ontzi horreek orain 3500 urtekoak dira. Zerealakaz eginiko lehenengo alkoholdun edarien aztarnak be topau ditue, orain dala 8000 urtekoak hain zuzen. Txinan Kui izeneko garagardaoa egiten da, eta orain dala 5000 urteko edaria da. Mesopotamian be buztin taula batzuk agertu dira, taula horreetan aitatzen da garagardaoa egiten ebenak oso balorauta egozala eta edari hori guztientzat egiten zala; bai beharginentzat, baita jainkoentzat be.
Egiptoko faraoiek be asko estimetan eben edari hau eta edari nazionala zala esaten eben; dana dala, garagardaoaren sasoirik onena Erdi Aroa izan zan. Monjeei esker teknikak asko hobetu ziran, izan be, euren ardurea izaten zan monastegietan garagardaoa egitea. Anekdota lez, Inglaterrako Isabel I Erreginak bidaia bat egin aurretik bere laguntzaileak bialtzen zituan bertako garagardaoa aztertzeko. Lekuan lekuko garagardaoa probau eta euren gustokoa ez bazan, Londresetik bialtzen zituen garagardao kupelak.
Euskal Herrian beti edan da garagardaoa baina kontsumo handiena mende honen erdialdean dago. Hori bai, euskaldunak gara estadu espainiarrean gitxien edaten dogunak. Gogoratu, estadu espaniarra dala Europako hirugarren produktorea (Alemania eta Erresuma Batuaren atzetik). Estaduan gehien, Andaluzian edaten dabe. Kontsumo datuekaz amaitzeko, azken boladan alkoholik bako garagardaoaren kontsumoa asko igon da gurean: guztiaren % 10 (Europako handiena).
Garagardaoa egiteko prozesua
Garagardaoa zerealaren hartzidurearen edo fermentazinoaren ondoren lortzen da. Lehengaiaren arabera, garagardao desbardinak atarako doguz. Arruntena garagarragaz eginikoa da baina Asian arrosagaz egiten dabe; Mexikon artoagaz egiten dabe, Afrikan sorgoagaz eta Amazonian mandiokeagaz.
Guk garagarragaz eginiko garagardaoa zelan egiten dan ikasiko dogu. Garagarra gariaren antzeko zereal bat da. Gusto gozoa dauka, garbia; azukera asko baina proteina gitxi daukaz.
- Malteatua: lehenengo eta behin garagarra garbitu egiten da eta gero uretan sartu. Garagarra atara eta hezetasuna eta tenperaturea kontrolauta daukagula, garagarra erne egingo da. Prozesu hau astebetekoa da gitxi gorabehera eta oso garrantzitsua izaten da. Ernetze prozesuan tenperatura egokia oinarrizkoa izaten da: garagarra 15-16 gradutan eukitea komenidu da. Ondoren, garagardao malteatua xigortu egingo da eta horren arabera, kolore desbardinak lortzen dira. Jarraian, malta guztia txikitu egiten da uruna atara arte; gero, ur beroagaz nahastau eta berotasun horregaz entzima berezi batzuek, almidoia maltosa bihurtzen dabe. Gero muztioa (ura gehi substantzia guztiak) eta solidoak banandu egiten dira.
- Hartzidurea: muztioari lupulua botaten jako; hau landare bat da eta garagardaoari mingostasuna emongo deutso. Azkenik, fermentetan lagako dogu guztia. Hartzidurea 14 gradutan egiten da eta, gitxi gorabehera, astebeteko prozesua izaten da. Ondoren, garagardaoa 0 azpitik egun batzuetan euki, garbitu eta heldutasun puntua hartuko dau. Azken pausua, filtroetatik pasetea eta, kasu batzuetan, pasterizetea izango da.