Patxi Altuna euskaltzain osoa hil da, Loiolan, 78 urte zituala
Patxi Altuna, Goian Bego
Bestelakoak:
-1956, “Azpeitiko euskera aztertuz”, Euskera 1 (bigarren aldia), 67-69.
-1957, “Euskaldunak Salamanka’n”, Egan 9, 67-69.
-1958, “Olabide A. Ta Kristo’ren Antz-bidea”, Euzko Gogoa 9, 502-506.
-1959, “Loyola’tik”, Jakin 10, 74
-1965, “Orixe itzorkunlari”, Orixe: Omenaldia, Donostia, Euskaltzaindia,
-1967, “Larramendiren hiztegi berria”, Euskera 12, 139-300.
-1967, Euskera, ire laguna (Lenengo liburua), Bilbo, Mensajero.
-1968, Ariketak, euskera ire laguna. Bilbo, Mensajero.
-1971, Euskal aditza. Batua? Baturakoa, Bilbo, Mensajero.
-1972, Euskara hire laguna: lehen liburua, euskara batuan, (2. argitaraldia),
Bilbo, Mensajero.
-1972, (par.) Mitxelenaren idazlan hautatuak, Bilbo, Mensajero.
-1978, “Erakusleak zenbait idazle zaharrengan”, Euskera 23, 699-712.
-1979, Etxepareren hiztegia (Lexicón Dechepariano), Bilbo, Mensajero.
-1979, Versificación de Dechepare: métrica y pronunciación, Bilbo, Mensajero.
-1979, “Oihenarten metrika”, FLV 9-32, 269-284.
-1980, (par.) Linguae Vasconum Primitiae de Bernard Etxepare (1945), (edizio
kritikoa), Bilbo, Euskaltzaindia.
-1981, “Etxepare herri poeta”, Euskal linguistika eta literatura: bide berriak,
Bilbo, Deustuko Unibertsitatea, 321-341.
-1981, (par.) Etxeberri Ziburukoa, Ioannes; Manual Devotionezcoa: lehen zatia,
(edizio kritikoa), Bilbo, Euskaltzaindia.
-1982, (pr.) Mendiburu, Sebastián; Mendibururen idazlan argitaragabeak (I eta II), (edizio kritikoa) Bilbo, Euskaltzaindia.
-1985, “Bonapartek eta Aita Aranak elkarri egin kartak”, FLV 46, 305-341.
-1986, (par.) Duvoisin, Jean Baptiste; Laborantzako liburua (edo bi aita semeren solasak laborantzaren gainean), (1856), (edizio kritikoa), Donostia, Euskal Editoreen Elkartea.
-1987, “Situación del País Vasco Norte en 1612-1614: Relato de un testigo ocular”, Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra XIX-50, Julio-Diciembre, 75-195.
-1987, (par.) Bartolomé de Santa Teresa; Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz-ozpinduba, (1816), (edizio kritikoa), Bilbo, Deustuko Unibertsitatea.
-1987, (par.) Iturriaga, Agustin Pascual de; Jolasak, (1842), Donostia, Euskal Editoreen Elkartea.
-1987, (par.)Tartas, Juan de; Onsa Hilceco Bidia(-ren bi lehen kapituluak) (1666), (edizio kritikoa), Bilbo, Deustuko Unibertsitatea.
-1988, (par.) & J.A. Lakarra, I. Sarasola, B.Urgell, Mitxelenaren euskal idazlan guztiak (12 liburu), Donostia, Euskal Editoreen Elkartea.
-1990, (par.) Ioannes de Haraneder: Jesu Christoren Evangelio Saindua, Bilbo,
Euskaltzaindia, Euskararen lekukoak, 17.
-1990, “Aita Larramendiren bizitza”, J.A. Lakarra (par.), Manuel Larramendi, Hirugarren Mendeurrena (1690-1990), Andoain, Andoaingo Udala, 3-26.
-1990, “Larramendi euskaldun berritua”, J.A. Lakarra (par.), Manuel Larramendi, Hirugarren Mendeurrena (1690-1990), Andoain, Andoaingo Udala, 39-47.
-1990, "Lau itzulpen kritika", Loiolako Inazio-Joan Gurutzekoa (1491-1591), Karmel.
-1991, "Contribución a la Morfología del verbo auxiliar guipuzcoano de Pedro de Yrizar, 1. liburukia, Bilbo, Euskaltzaindia, 307-359.
-1992, “Tratado de métrica vasca (1872)”, FLV 59, 59-165.
-1994, (par.) & G. Aldabaldetreku, I. Boneta, Jean Martin Hiribarren, Eskaldunak, (1853): 1. Partea, (edizio kritikoa), Klasikoak, Donostia.
-1995, Euskara-erdara Erdara-Euskara hiztegia (2. Argit.), Mensajero
-1996, (par.) Tartas, Juan de; Arima penitentaren occupatione devotac (1672), Bilbo, Mensajero.
-2000, (par.) Aita Aranaren Egunaria, Iker-12, Bilbo, Euskaltzaindia.
-2000, Euskal bertsogintzaz: XVIII, XIX, XXgarren mendeetako jesuita gazteek egin neurtitzak, azterketa metrikoa, Bilbo, Deustuko unibertsitatea.
-2001, Raimundo Olabide, Bidegileak, Gasteiz, Eusko Jaurlaritza.
-2001, & J. A. Mujika, Oihenarten atsotitzak eta neurtitzak, Bilbo, Mensajero
-2001, Patxi Altuna eta Miren Azkarate, Euskal morfologiaren historia. Elkarlanean
-2002, Umetako oroitzak. Kittarra.
-2003, Loiolako San Ignazioren gogojardunak. Euskaratzailea, Patxi Altuna
-2004, Patxi Altuna eta Esther Zulaika, Eusqueraren berri onac, Aita Agustin Kardaberaz. Edizio kritikoa.
Patxi Altuna Bengoetxea Azpeitian jaio zan, 1927ko irailaren 8an. Batxilergoko ikasketak Xabierren (Nafarroa) egin ebazan. 1945ean Jesuiten Loiolako nobiziatuan sartu zan eta nobiziatuko bi urte egin ebazan, gero Erretorikako beste bi urte eta, azkenik, horreen osogarri, Perficit deritzan urtea -latin eta greko hizkuntzetan sakontzeko- egin eban Loiolan bertan, Aita Errandonearen tutoretzapean.
1950etik 1953ra bitartean, Filosofiako hiru urteak ikasi ebazan Oñan (Burgos) eta Lizentziaturea eskuratu eban. Amaitu ondoren, Salamancako Unibersidade Zibilean sartu zan Ikasketa Klasikoak ikastera eta 1957an lizentziau zan. 1957tik 58ra, Doktoregoko ikastaroak egin ebazan.
Antonio Tovar irakaslearen lekua hartu eban urte batez Salamancako Unibersidadearen Manuel de Larramendi Katedran eta Hizkuntzalaritza eskolak emon ebazan Salamancako Pontifize Unibersidadean.
1958an Teologiako ikasketak hasi ebazan Oñan (Burgos) eta amaitu, barriz, Innsbrucken amaitu ebazan. Hirugarren ikasturtea amaitu ostean abadetu zan eta laugarren ikasturtea amaituta, Teologiako Lizentziaturea eskuratu eban.
1962an, urtebetez, Hirugarren Probantza Urtea egin eban Gandian (Valentzia) eta era horretara jesuita karrerea burutu eban. Horren ondoren, Donostiara bialdu eben.
1963an, sortzekoa zan Hizkuntza Eskolan, Euskal Hizkuntzako ikasketak antolatzeko ardurea emon eutsien. Aita Ignacio Errandonea izan zan eragilea.
Koldo Mitxelena irakaslearen laguntzailea izan zan gero, Latin irakasgaian, Filosofia eta Letretako lizentziaturearen aurreko Komunen kursoan, Mundaizen (Donostia). 1964an, Latin Klasiko eta Arrunteko irakasle titularra izentau eben.
1976an irakasle hasi zan Deustuko Unibersidadean, Bilboko eta Donostiako campusetan, Euskal Filologiako lizentziaturea sortu zanetik jubilau arte. Euskal Hizkuntzearen Historia eta Euskal Testuak irakasgaiak emon ditu.
1978an Hizkuntzalaritzako doktoregoa eskuratu eban, Salamancako Unibersidadean, 'Versificación de Dechepare: métrica y pronunciación' izenburuko doktore tesia defendiduta. Tesi hori Koldo Mitxelena doktorearen zuzendaritzapean egin eban.
Jubilau ostean, 2001ean, Loiolako Artxibo Historikoaren arduradun izentau eben.
Euskaltzaindiak 1965ean izentau eban euskaltzain urgazle eta euskaltzain oso, barriz, 1980ko garagarrilaren 31n, Jose Maria Lojendioren ordez. Sarrera hitzaldia Azpeitian egin eban, 1981ko urtarrilaren 24an, Ziburuko Ioannes Etxeberri gaiari buruz. Koldo Mitxelenak erantzun eutson.
Urte askotan Gramatika batzordeburua izan da. 2005eko maiatzaren geroztik, aldiz, Patxi Altuna Gramatika batzordeko ohorezko burua izan da, bai eta Euskara Batuko batzordeko kidea be Euskaltzaindian. Gainera, Argitalpen batzordekidea izana da, baita Iker sailburua be.
Tadao Shimomiya irakasle japoniarraren 'Manual de lengua y culturas vascas: lengua, literatura, folklore, método de vasco unificado, antología y glosario' (1979) lana zuzendu eban. Lana Tokion argitaratu zan, eta, besteak beste, japonieratik abiatuta euskerea irakasteko metodoa ekarren.
Sariak:
- EUTG Ikastexeak omenaldia egin eutson 1990ean. Elixabete Perezek eta Patri Urkizuk Patxi Altunari liburua argitaratu eben.
- 2001ean Azpeitiko Baite Euskara Elkarteak ohorezko bazkide izentau eban.
- 2001ean, Azpeitiko Udalaren omenaldia.
- 2002an, Unibertsitateko Euskal Irakasleen Elkartearen (EIRE) omenaldia.
- 2002an, Deustuko Unibersidadeko Donostiako campuseko lankideen omenaldia.
- 2002an, EIZIEk ohorezko bazkide izentau eban.
Argitaratutako lan nagusiak:
Euskaltzaindiko Gramatika batzordeburua izanik, batzordearen bidez, Euskal Gramatikea. Lehen Urratsak izeneko Euskaltzaindiaren proiektuan parte hartu dau, batzordeburu, gidari eta egile lez. Orain arte, ondoko liburuak argitaratu dira:
-Euskal Gramatika. Lehen Urratsak I. 1991
-Euskal Gramatika. Lehen Urratsak I-II (Gai Aurkibidea). 1987
-Euskal Gramatika. Lehen Urratsak II. 1987
-Euskal Gramatika. Lehen Urratsak III. 1990
-Euskal Gramatika. Lehen Urratsak IV. 1994
-Euskal Gramatika. Lehen Urratsak V. 1999
-Euskal Gramatika. Lehen Urratsak VI. 2005