Eretxia  I urtea // 16. zenbakia - 2002ko abenduaren 15a

Erosketak eta Gabonak, norbera gaixotzerainoko koktela


Nartzisismoa

Erasoa ez da hortxe amaitzen. Erosketak egiteko guztiok dogun bat-bateko jokaera bizi eta gogor horrek kontsumoaren lehenengo postuan ipini dau jantzi, bitxi eta osogarrien salmentea. Nartzisismo honek zuzeneko zerikusia dauka gastuagaz, ahalik eta ondoen eta ederren apaintzeko gogo eutsiezina sentiduten dalako. Zale honeentzat modan egotea gauzarik zoragarriena da eta bizipozik handiena emoten deutsena.

Nartzisismoan sarturiko persona mueta honeek ez dabe zahartzaroa onartzen, ez eta edertasunetik urruntzen dituen aldaketak be. Persona honeetariko batzuek gauzarik preminazkoenak erosteari itxi eta diru guztia gastetan dabe edertasuna berreskuratzeko era guztietako produktuetan. Dana dala, aitatzekoa da itxura fisikoagaz konforme ez dagozanen kopurua % 36ra heltzen dala honezkero.

Atzera be dinogu: artikulu honetan esandakoaren haritik zeuen burua ikusi badozue, kontuz ibili. Ahalegindu zaiteze kristalaren bestaldean ei dagoan paradisuaz disfrutetan.

Joseba Terreros

Europako Batasuneko 100 herritarretarik 4 larregiko erosketei emonda dagoz, menpekotasun patologiko gogorra izateraino. Kopurua, antza, goraka doa, batez be gazteen kasuan. Ganera, biztanleria osoaren % 33, gitxi gorabehera, noiz edo behin bat-bateko kontsumoaren menpe egon da. Erosketazale patologikoen belaunaldi barria gure artean dabil. Eta Gabonak ez dira sasoirik onenak, gaixotasunari aurre egiteko.

Europako Batasuneko herritarren % 33k, hau da, biztanleriaren heren batek, kontrol ekonomiko bako kontsumoagazko menpetasun handia dauka, EBk kontsumoaren inguruan egindako txosten batek aitatzen dauenaren arabera. Persona horreek danetarik erosten dabe eta muga barik. Gustukoen dituen gauzak, hurrenkera honi jarraituz, ondokoak dira: erropea, etxetresna elektrikoak, bitxiak eta janaria.

Antza danez, dendarik denda ibiltea tristezia, lur jote edota depresino egoerei aurre egiteko modurik errazena da. Erosketen menpeko personek hedonismorako jokaera handia dabe, bai eta antsiedade handia be; dendetan ez eze katalogo, teledenda eta orain Internetez be egiten ditue erosketak. Etxetik urten eta erosketa barik etortea hasarre eta zapuztuta sentiduteko moduko gauzea da.

Eta jakina, honeek egunik txarrenak dira. Erosketak egiteko tentaldiak, xanpainaren burbuilen antzera, gora egiten dau Gabonetan. Euskal Herrian persona bakotxak 600etik 900 eurorako gastua egingo dauela kalkuletan da. Halandaze, menpetasun honegaz bizi behar daben lagunentzako arrisku handiko egunak dira.

Persona mueta honeen ezaugarriak

Kontsumoari emonda dagozanek objektu bat erosteko sentiduten daben erakarpena hain da handia, ze berori erostea burutik kendu ezinean darabilen obsesino bihurtzen jake. Baina behin eskuratuta, umeek jostailuakaz egiten dabenaren antzera, interesa galdu edo erosi izana damu dabe. Psikologo gehienek erosketazale honeen ganean egiten daben argazkia ondokoa da: gehienetan andrazkoa izaten da, 30etik 50 urtera bitartekoa, ezkondua, autoestimu txikikoa eta kontsumo ideia nahiz balioak guztiz onartuta dituana, kasu baterako gizarte onarpena erosi daitekezan gauzen araberakoa dala.

Honen ostean, gazteak agertzen jakuz. Europako Batasunak egindako txostenean ikusi daiteke, gazteen % 46 inguruk behar baino askoz be erosketa gehiago egiten dituena. Gazterik gehienei erostea dibertigarria dala begitantzen jake, sarritan alperreko gauzak eskuratu arren. Ganera, salneurria ez dabe oso kontuan hartzen eta % 23k baino ez dabe euren burua aurreztailetzat joten. Larregi erosteko jokaerea daben gazte horreen % 38k autoak eta gauza karuak erostea prestigio handia emoten dauela uste dabe.

Aditu batzuen eretxiz, erosketazale patologikoek osoturiko belaunaldi barria dogu geure artean. Izan be, gazte honeek oso ahul agertzen dira eten bako publizidade-mezuei aurre egiteko sasoian. Ez dabe estimuluei arpegi emoteko jarrera kritikorik eta gura dabena lortu ezean huts egin dabela sentiduten dabe. Markako prakak edo kirol oinetako ezagunak eukitea izan daiteke ikasgelako liderra gaztetxu barregarriarengandik bereizten dauen gauzea.

Gaixotasun honek, dana dala, euforia eta depresino gorabeherak dituen personei eragiten deutse gehien. Euforia-aldian sartuta dagozanean, ez dabe zoroen pare erosteko ezelango trabarik. Adituek ikusi dabe erosketen menpean bizi diran personarik gehienek lehenago arazoak izan dituela alkoholagaz edo jokoagaz. Hainbat kasutan, erosketetan topau gura daben gauza bakarra aurreko menpekotasunetik urteteko ahaleginak konpensetea baino ez da. Beste batzuetan, menpekotasun hau arazo psikiko baten sintoma bat besterik ez da, berbarako depresinoarena edo bizipoza zein ilusino faltearena.

Osogai genetikoa

Gero eta indar handiagoa hartzen dabilen beste azalpen bat be badago: menpekotasun jarrerak bereganatzeko jokaera handia daben izakerak eta nortasunak izatea. Labirinto honen giltzarria garunean dago; izan be, drogakaz pasetan dan moduan, lagun batzuen hainbat mekanismo neurologikok kontsumorako jokaera hori handitzen dabe. Espezialista batzuek aldez aurretik neurri bateko jarrera genetikoa dagoala aitatzen dabe.

Kasurik larrienak 20tik 60 urtera bitarteko personengan topetan dira; gehienetan uri edo herri handietan bizi dira. Hirurogei urtetik aurrera, kontrol bako erosketen kasuak oso arraroak dira, tartean alterazino psikikorik ez badago. Esaterako, zahartzaroko dementzia dabenek askotan dirua guztiz modu zentzunbakoan gastetan dabe.

Arriskurik handiena goi klase edo klase ertaineko lagunek izaten dabe. Diru-zorroa nahiko beteta dabenez, batzuetan era guztietako luxuak eskuratzeko mugarik ez dabela izango pentsetan dabe. Gehienetan, psikologoarengana joten dabe hurreko jenteari ezin deutsienean diru gehiagorik atara. Orduantxe konturatzen dira egoerearen larriaz.

Tratamentua drogazaleak desintoxiketako erabilten danaren parekoa da. Segiduan itxi behar deutsie erosteari eta psikoanalisi nahiz laguntza saioetan parte hartu behar dabe; horrezaz ganera, ohiturak goitik behera aldatu behar ditue, gaixoaren eta kontsumo-guneen arteko zuzeneko loturarik egon ez daiten. Menpekotasun gogor batetik urteteko behar dan gitxieneko epea urtebetekoa izan ohi da; hilebete bat klinika baten emotea eta beste hamaiketan jarraipen gogorra egitea komenidu da. Eta beharbada Gabonetan denda bako herrialde batera iges egitea.

Arrakastea ez dago ziurtatuta. Datuek dinoenez, gaixoen % 45ek ostera be ekiten deutse ezelango kontrol barik erosteari. Ganera, ez ei dago behin betiko osabiderik.

Maileguzaleak gero eta gehiago dira. 'Ez egin uko ezeri be', 'ez itxi geroko gustuko gauzarik', 'gaur bertan gozau paisajerik ederrenakaz'. Ordainketa modu hori erabilteko kinetan gaituen iragarkiak edo banku zein merkataritza guneen kurrukak terapeuten buruko minik handienak izan ohi dira. Osagile mueta honeek be aitatzen dabe kontsultak kinka ekonomiko oso larrian dagozan personez josita dituela. Euren ustez, mailegu bitartez erosteko iragarkiak mugatu beharko litzatekez, sortu daitekezan kalteak ebitetako.