Jan-edanak  I. urtea // 12. zenbakia - 2002ko urriaren 15a - Hamaboskaria

Eperra onddoen saltseagaz


Eper gorria, bordetakoa
bestela lasai, edurretakoa
saltsan edo eskabetxean lotuz
denporadako gaiekin horniduz
Txapo! hitz baten
hasi hatzamarrak miazkatzen
hegaztiekaz hegaz egiten

BeƱat Ormaetxea,
Aretxondo Jatetxeko sukaldaria.

Kaixo irakurleok: hamabosteroko hitzorduari ekinez, oraintsu kazako errezetak emoten hasi ginanez, gai horri ekingo deutsagu. Aurreko ikasgaian, oreina preparetan ikasi genduan, eta gaur ehiza nagusia baztertu eta ehiza xehe edo txikiaren munduan sartuko gara. Aurrekoa, beraz, uledun animalia basatia, eta gaurkoa, barriz, lumadun hegaztia: eperra.

Eperrak be klase askotakoak dagoz, eta hiru mueta nagusi bereizten dira: eper gorria edo penintsulako eperra, edurretako eperra eta bordetako eperra. Giro hobearen bila, batera eta bestera dabilzan hegaztiak dira eperrak eta, horregaitik, gure lurraldeetan denporalditxua baino ez dau egiten. Ehiztariek badakie hori ondo.

Suetean sartu aurretik, kontu bat besterik ez: eperra preparetako modu gehiago egon arren, arruntenak edo gehien egiten diranak, eperra saltsan eta eperra eskabetxean dira. Guk lehenengo era horren ganeko argibide batzuk emongo doguz.

Eperra saltsan onddoakaz

Osogaiak 4 lagunentzat

- 400 gramoko lau eper (ahal dala, urtekoak).
- Txiki-txiki egindako kipula bi, azenarioa, berakatz buru bat, porru bi eta tomate heldu bat.
- Oliba-orioa.
- Cognac kopatxu bat.
- Urun zuria, 100 gr.
- Litro eta erdi salda.
- Onddo laminak, 200 gr.
- Gatza.
- Piper hauts zuria.

Zelan egin:

Eperrak lumatu, garbitu eta behin lotu ondorik, gatza eta piper hauts zuriagaz jarriko doguz. Bitartean, lapiko bat jarriko dogu orioaz surtan, eta behin oliba-orioa bero dagoanean, eperrak prijiduko doguz bertan; hasikeran indar handiagoagaz, baina gero su txikian egingo doguz. Eginda dagozala ikusten dogunean, plater batera atara eta leku epelean itxi, larregi hotzitu ez daitezan, sutondoan esaterako. Lehen erabilitako lapiko berean eta orio berean txiki-txiki egindako ortuariak ipiniko doguz su txikian; lehenengo berakatza, gero kipulea, ondoren azenarioa eta porrua eta, azkenik, tomate heldua bospasei zatitan ebagita. Prozesu horren ondoren, saltsea egitea izango da hurrengo pausua. Ondorik, barriro sartuko doguz eperrak lapikoan, su bizian jarri eta cognac kopea botako deutsagu ganera; jarraian, bibotea edo sudurpekoa erre ez daigun, kontu handiz emon behar jako sua. Alkohola erreten danean, barriro su motelean jarri lapikoa eta sua amatetan dozuenean, uruna bota ganera, hau da, eperrak eta ortuariak dagozan lapikora. Dana ondo nahastetea oso garrantzitsua da, urun masa edo bolarik geratu ez daiten; dana ondo nahastauta daukazuenean, salda beroa bota ganetik. Ondoren, irakiten jarriko dogu su motelean bizpahiru orduz gitxi gorabehera. Eperra gaztea edo zaharra dan jakitea be garrantzitsua da, horren arabera, egosten denpora gehiago edo gitxiago euki beharko dogulako. Horregaitik, lapikoan daukaguzan eperrak adin desbardinetakoak badira, gazteenetik zaharrenera atarako doguz. Danak ondo egosita dagozanean, saldatik atara eta plater baten jarri eta barriro be leku epelean gordeko doguz saltsea txinotik pasau arte. Gero, barriro eperrak saltsan sartu eta irakiten jarriko dogu lapikoa.

Bitartean, zartagin baten onddo laminak su txikian egingo doguz; ostean, lapiko barrura bota onddoak eta dana batera bost minutuz egosten itxi. Mahaira atarateko, oilaskoagaz egiten dogun antzera, eperra zati bitan ebagiten da, luzetara. Azala gorantz dauela platerean pare bat zati ipintea da egokiena eta bestea lapikoan ixtea; ganetik saltsea eta onddoak bota, eta hotzitu baino lehen, jesarri eta jaten hastea izango da onena. On egin.