Euskerea berbagai  I. urtea // 10. zenbakia - 2002ko irailaren 15a - Hamaboskaria

Errietak (Bakio-Bermeo)

Bakioko berbetea


Erristak

'Mañon gure aitxek konteute, geuri etzien, gure aitxe dxoate san sonu dxoten Mañora, plasan sonu dxoten, erromeridxen sonue dxoten, ta etorte siela Bermialdekoak, Bermio Berrniokoak es, bermialdeko baserridxetakoak, orrek San Migel barridxo, Almike, orretakok gastiek, mutillek ba Mañora dxantzan, ta Mañotarrak eitxen eitzien, Mañoko mutillek, ba Mañoko neskak arekas, ayek ixete siela alegreauak beti, ta mutil alegriekas ba dxantzanta Mañoko neskak, ta Mañoko mutillek, gure aitxek esate seuen, bataran bat eote sala apur bet alegretxue baye bestiek esate seuen gure aitxek sasipekoak, lotzas ero dausenak, eta gero eitxen ei tzien arrike ta bermiotarrari ostute pareute mañutarrak, eta egun beten urten ei seuen, karmenak ixen ei siren, Mañoko dxadxek, eta klaro!, or o, luseroko pikie eoten ei sen orren ganien, bermialdeko mutillek eta Mañoko mutillek, Mañoko neskakas dabiltzelako ta emeko Larrauri aldeko mutille pe bai, Mañora, ta mañotarrak letxe txarrien euren neska bille datosela ayek eta, ta or aten ei sen pikie, urten ei seuen errista batek, nok nor dxoten deuen beres, negargarridxe urten ei seuen an erristiek, orrek bermiotarrak eta mañotarrak, ta mañotarrak artu ei seren pasada bat! aitxeri pregunteu neuk eiñ, ta su an egon señen? ta bai eskiñetxu beten pareute ta trankill on señen? bai, eta, ortxe meritxu aundidxe euki seren, iñok es osten berbiatik falteu niri, es Mañokoak es Bermiokoak es iñok, ni antxe ego nitzen eskiñetxu beten adi, te barrutik barreka, au dok eskandalue! dana sokorru'

'Orko, Txarale dau emen baserri bet, emetik Saitxutik gora dxoanta, ta orko, Txaralekoa or bixi sana, ondiño solterue ero Mañon, eta kamiñoan ori Sollubeko kamiñoan Bermiotik goraoko kamiñoan or bierrien ibiltxen eisien orrek, ta ori Txaralekoa ixete ei sen, Txaralen gero bixi sana, inyartzue, koxu arridxek eta, ta dxa! ta oin Sabalederren Bermion dausenan osaba bat Serafin, San Migel barridxokoa Bermiokoa, a bere altue ta bastante inyartzue, ta a bere an ibiltxen ei sen bierrien, ta bataran batek egunen baten esan a, au Txaralen gero bixi sanari, Bitxorreri:

- Bitxor ori dok inyarra dekokena!
- Bai, gixon bat a, ukubillegas be aprobeko geinke - berak, aprobeko geinke, ta ori Serafin, Etzebiskerrekoa, ori egon ei sen alboan, ba ak orreri bota tzon puntedie, ba aprobeko leikela ta bestiek esan ei tzon:

- Orreas berbias a, Bitxor ser esan gurosu? kasu beterako, esate baterako ni aprobeko nendukesule ero ser esan gurosu?

- Gure basu seu bere aprobeko seitxut, bertan - testiguen eurrien ta egune imiñi Mañon erristan eitxeko, sein gedxau, imiñi ei seren ori egun ori ba erristan eitxeko Mañon, bermialdekoak aorren Serafinen lagunek eta bestien lagunek eta joe! dxadxe! posik danak! urten ei seren a, Mañon goiko tabernatik ara arbolartera era ara, iñor es sartzieko be apartetan gero, mañotarrak
ori ordenien.

- Iñor estitxela sartu onekas gero! eurok itxi bear dire - pentzan ei seren orrek Mañokoak bestieri emon bear tzosela, se inyar brutoa andidxe euki ei seuen, ta bestie begidxe ta altue ta besoak lusiek ta solteu, eta bueno estitxela iñor errimeu orrekaiñe, eurek itxi, asten ei dire, baye boseadorien moduko tenikieas ori Serafín, San Dios! emon ei tzesan orreri Bitxorreri, erpeidxe be baltzitxu, baltzitxute, bera botaten ei seuen dxota ta bestie altzeu, ta orduen a mañotarrak eta an, ya naikoa dala ta ill ingo deuela ta:

- Seuek esasue es kasorik itxeko ta oiñ itxi, oiñ itxi! - urten ei seuen gero erristiek an! erristiek urten ei seuen, ta orko Mañoko bat oten ei sen bekoakas bermialdekoakas lagun, lagun oten ei sen, eta erristiori akabeu, ta gero tabernan, batzuk etzera ta bestiek tabernan, eta tabernan ori bekoakas lagun ixete sana Mañoko ori ba, mañotarren kontra berbetan, an eta karo! lagunek euki sitxuseles onak bermialdekoak, orko mañotar bateri esan ei tzon:

- Seu pere neuri urten kanpora kapas basaraseu pere - ta olan esan, eta billur ixen ei sen mañotar ori urtetan, bai airi emongo tzona dxakiñ ei seuen ak, bai bestiek on sien an, ta billur urtetan, ta es ei tzon urten, urten ei seren etzera, gure aitxek bermialdekoakas, oin Kanon dan lekuen, ba ori diputasiñoak etzie ero ori dau, orren ondoan lotu, ba gure aitxe, eta orrek bermialdekoak eta ori Mañokoa bermialdekoakas lagune itxe seuena, gure aitxegas ta an berba bi ero iru iñ txe an aparteu te gebon, ta gebon esanta, andik bera bermialdekoak ta gure aitxe ta ori bestie onantza, atzetik ariñ ariñ etorri orrek bestiek, ta estaitx ixena selan esaten tzen gure aitxek orrena:

- Fulano!
- E!
- Lengo berbatan saus? - ya bestiek martxe ta ostien.
- Lengo berbatan saus? - esan ei tzon ta an momentuen bestiek:
- Bai! - etorri, dxo ta ota ganera bota ei seuen, ota ganera bota deurenien ori in yeurenien gure aitxek altu esan, bestiek ondiño paraje ixen ei sien, altu esan:

-Suek esarie gixonak! suek umie pe esarie! se potroak euki basues an egon saren lekuen, es ori bierra eiñ oiñ - altu esan, ta bestiek entzun, bermialdekoak, San Dios! orre tatos! orre tatos! an, an solteu ei sitxusen ostidxek ayek, ostidxek, eta gure aitxeri esan ei tzien orrek bermialdekoak, gure aitxek Eusebio euken ixena:

- Eusebio, berberbetik faltetan batzue suri onek, berbebie, guri abiseu e! se onek jangoikoas estire ibilko orduntxe, suri eser faltetan batzue - ta gure aitxe beran sonutxue lepoan dekola'.


Zorionez, euskerearen biziraupenerako eta danon mesederako, sasoi bateko euskalkien eta euskera batuaren arteko ezinikusia eta errieta aldia joan ziran (hizkuntzak berez ez dauka burrukan egiteko eta kontrako edo aldeko jarrerea erakusteko ahalmenik eta, gizarteko ganerako sektoreetan legez, personen arteko tirabirak izan ziran oso-osoan) eta 'Euskerea Berbagai' atalean azpieuskalkiei be lekua egin behar deutsegu berbeta horreetan altxor handia dagoalako.

Bizkaierearen finkatze eta normalizazino bide horretan, azpieuskalkien balioa ezin da ukatu. Beste alde batetik, euskera batua osotu eta aberastu gura izan ezkero, ahal dan leku gehienetatik ikastea da bidea eta, esangura horretan, bakotxak bereari eustea da zentzunezkoena. Atariko gehiago barik, Bakioko berbetearen txataltxu bat atara dogu Iñaki Gaminderen 'Bakio berbarik berba' liburu ederretik.