Mugarra zoragarrie
Kopla sortea Arratiko euskeraz
Mugarra zoragarrie
Doinua: 'Mendi altuen edurre'
1
Mendi bat bada Bizkaian,
ez dauena Himalayan,
bihotzetik aterakot
jenteak ezetu daian.
2
Hartu makilek eskuen,
gorako nor dau prestuen?
Ia Mugarrako hatxek
zenbat kontu dinoskuen.
3
Artaundik gora pistea,
gatxa da berton ixtea,
pinu artean galdute
gorago doa bistea.
4
Ailegau gara Markure,
nok ez dau trago bat gure?
Parajearen ederra
bi hankakoen eskure.
5
Askarrabeitik aurrera,
tontorra sartu ta atera,
bidean galdu ez gaitezan
Mugarra ei dau artega.
6
Hatxaren handitasune,
ganera etorri jakune,
ganaduentzako babes,
saientzako pausagune.
7
Mugarra zoragarrie,
jainkoan batek jarrie,
bidean doanarentzat
zerurako munarrie.
8
Aramotzeko zaindari,
zugan gogoa ernari,
erakutsi itsasoa
Arratiko jenteari.
9
Zure aurpegiek mile,
ez zara harri umile,
zenbat menditen goazen
tontor bakarraren bile!
10
Sekulasantako loan,
Mugarra euki gogoan,
hartuizuz nire errautsek
zure harrizko linboan.
Iñaki Aurrekoetxea
Arratia haranean dogu hurrengo hitzordua. Diman Baltzolarako eta Obarako bideak eskuman itxita Artaun auzora helduko gara, eta berton hasiko da gure osteratxua. Mugarra ez dogu ikusten, ganean dogun Aramotz mendizerrearen bestaldean dagoalako gure zain.... Ez, ez zara okerreko orrian sartu. 'Bertsotan' atalean zagoz, bai. Oraingoan, egia esan, bertsoak baino koplak kantetako proposamena ekarri dogu, eta ez hori bakarrik, mendira joateko aukerea be eskainiko deutsuegulako, igoera birtualean baino ez bada be.
Kopla sorta bat dakargu beraz hamabostaldi honetako 'Bertsotan' atalera. Bizkaian batez be, ohitura handia dago koplaritzeari jagokonez. Eske koplak, gabonetakoak, dantzarakoak... Horretako asko eta asko topau zeinkiez Xabier Amurizaren 'Bizkaiko Bertsogintza' bildumearen liburu bietan eta zelan ez, 'Bizkaiko kopla zaharrak' diskoan. Koplaritzea ahozko literaturearen barruan ezaugarri propioak dituan generoa da, eta bertsoaren aldean be luze-laburrean baino desbardintasun handiagoak ditu. Dana dala, puntu hori hurrengo baterako itxiko dogu, kopla tradizional batzuk aurkezten doguzanerako. Oraingoan, ikasteko baino hortik zehar ibilteko sasoia izanda, mendira buelta bat egiteko tentazinoa iziotu gura daben kopla barriak dakarguz.
'Mugarra zoragarrie' kopla-sorta barria da, idazten diharduan honek 2000. urtean Arratiako Jentilen Kopla-paper lehiaketara aurkeztutakoa eta bigarren saria jaso ebana. Zortzi silabako launa lerrokoak dira koplok eta lehenengo, bigarren eta laugarren lerroak errimetan dabe. Trikitiaren munduan porrusalda legez ezagutzen dan egiturea hartzen dau. Kantetako orduan errepikapenek koplek berez behar dauen logika bisuala indartzen laguntzen dau. Honeetan, hasteko lehenengo lerroa errepetiduten da eta azken lerroa errepetidu ostean barriro lehenengoagaz amaitzen da. Euskereari jagokonez, bizkaiera estandarretik Arratiako bertako azpi-euskalkirako saltoa dago. Inguru batean lokalizautako kopletan euskalkian be hurreraketa hori beharrezkoa sentidu neban eta, zergaitik ostendu, odolean daroadan berbeteagaz olgau gura neban.
Argazkiak Inaxio Errenteriarraren Euskal Mendiak webgune atsegin eta erakargarritik dagoz atarata (em.luberri.net). Merezidu dau bisiteteak.
Arpegi desbardin asko eskaintzen dituan Mugarra mendia txikitatik egon da presente nire bizitzan, eta igarriko dozuen moduan, kariño handia deutsat. Azken koplako testamentu antzeko hori be ez da debalde idatzitakoa. Mugarrako osteratxua gozau daizuela.